Pieterpad etappe 17: Millingen aan de Rijn – Groesbeek

On 27 maart 2024 door Door SuzanneinWandelen5 reacties

Route: Pieterpad
Afstand: 20 km
Start: Bushalte Millingen aan de Rijn gemeentehuis
Eind: Bushalte Groesbeek centrum

Pieterpad, het pad der paden. Of in ieder geval het eerste langeafstandspad in Nederland. Het loopt van Pieterburen naar de Sint Pietersberg en spreekt tot de verbeelding. Vele mensen lopen het en doen er soms jaren over om het uit te lopen. Een vriendin van mij liep het pad in 2018 in anderhalve maand, vrijwel achter elkaar. Ik liep toen twee etappes met haar mee. Hoog tijd voor de rest.

In mei vorig jaar liepen we onze laatste etappe van het Pieterpad. We kwamen toen tot aan de Rijn. Tijd voor nieuwe etappes van het pad der paden. We hebben dit keer zelfs een heel Pieterpad-weekend gepland, met een B&B in Groesbeek. Maar daar komen we pas vanmiddag. Nu starten we onze wandeldag in Millingen aan de Rijn, aan de zuidoever van de rivier. Vanaf huis hebben we er met auto en openbaar vervoer vier uur over gedaan om hier te komen. Het half uur overstaptijd op station Nijmegen hebben we nuttig besteed bij de Starbucks met een cappuccino en een kennismaking met plant Harrie.

Harrie bij de Starbucks op station Nijmegen

Eenmaal in Millingen zijn we dan ook klaar voor de actie. Tijdens onze heenreis wisselden zon en regen elkaar af en dat zal de rest van de dag zo blijven. Felle hagelbuien en felle zonnige periodes. Fotowaardig weer. Het eerste stuk tussen Millingen en Leuth is vlak en weids rivierenlandschap. De magnolia, sleedoorn en speenkruid bloeien volop. Ondanks de donkere luchten voelt het als voorjaar.

Op dit stuk komen we op de muur van een schuur ook de bekende tekst van Goethe tegen: “Nur wo man zu Fuß war, war man wirklich…”. Het citaat heb ik vaak gezien op foto’s van het Pieterpad en ik ben het er helemaal mee eens. Je beleeft de omgeving intenser als je erdoorheen wandelt.

Op het pad vinden we het eigenlijk best wel rustig. De enige wandelaars die we tot aan Zyfflich tegenkomen zijn drie oudere vrouwen. Bij Leuth raken we ze kwijt achter een kopje koffie bij de plaatselijke horeca. In de Duitse plaats Zyfflich is het gedaan met de rust. Op een bankje onder een afdakje eten we onze lunch als er opeens hele hordes wandelaars (toch wel tien in een paar minuten) voorbij komen. Zijn we nou, ondanks onze vier uur reistijd, vroeger gestart dan de anderen? De rest van het pad houden we altijd wandelaars in het zicht.

Na Zyfflich, een plaats waar veel Nederlanders wonen, komen we in het bosrijke en heuvelachtige gebied van de Duivelsberg dat we al een tijdje zagen liggen. In een felle regenbui passeren we het Wylermeer, een oude Rijnstrang. Op de oever staat een bekende wegwijzer met op de armen ‘Nederland’, ‘Deutschland’ en ’Laat Vriendschap heelen’ en ‘Wat Grenzen deelen’. Met de N70 liep ik hier ook langs. Deze wegwijzer staat al meer dan 100 jaar op deze plek. Tot 1949 liep hier de grens met Duitsland, nu ligt de landsgrens twee kilometer oostelijker.

We beklimmen de heuvels samen met een hoop andere wandelaars. Op de top van de Duivelsberg (76 m) lag in vroeger tijden een motte, een opgeworpen versterking. Als wij onderaan de trap erheen staan, begint het hard te hagelen. Ik was er eerder en we besluiten nu maar door te lopen.

Duivelsberg, trap naar de voormalige motte

Bij het pannenkoekenhuis De Duivelsberg, niet veel verderop, is het een drukte van belang. Er is een of ander evenement gaande. Ook horen we in de verte geregeld knallen. Het klinkt alsof het jachtseizoen is geopend, maar dit is niet de tijd van het jaar daarvoor. Ook cirkelt er een helikopter boven ons. We hebben geen idee wat er aan de hand is, maar de wandelaars om ons heen wandelen vrolijk door. Dat doen we ook maar. Later lees ik dat de helikopter ingezet werd i.v.m. een incident met een spijkerpistool.

Stijgend en dalend bedwingen we de bossen en heuvels. Dan weer in de zon, dan weer in de regen. In de buurt van Groesbeek komen we langs de Canadese begraafplaats waar we vorig jaar met de Trage Tocht Beek (aanrader!) parkeerden. Ook de minicamping De Hoge Hof, waar we vorig jaar zomer in een trekkershut zaten, ligt op de route. We fietsten toen het Pieterpad, maar kwamen niet verder dan Groesbeek. Even ten zuiden van de plaats begaf mijn achterwiel het.

Bij de camping komt een oudere man in overall op ons af. Hij werkt hier, ondanks zijn 74 jaar (hij is al 18 keer 56 geworden) nog steeds op de boerderij van zijn zoon. “Als je achter de geraniums gaat zitten, komt het niet goed”. Hij vraagt of we het Pieterpad lopen. Als we dit bevestigen zegt hij dat we eigenlijk de verkeerde kant op lopen. We lopen nu tegen de wind en regen in. Tja, dat klopt.

Na de camping is het nog enkele kilometers naar Groesbeek. Over mooie paadjes door het glooiende land pikken we een laatste heftige bui mee en bereiken we de plaats. We trakteren onszelf op een cappuccino met lekkers. Als we een half uurtje later de koffiezaak weer uitstappen, zijn onze broeken opgedroogd en schijnt het zonnetje weer. Hopelijk een voorbode voor de etappe van morgen. Nu eerst naar de B&B.

Benieuwd naar de andere gelopen etappes van het Pieterpad? Hier vind je de etappes tot nu toe.

Wandelen op de Teutoschleifen | Tecklenburger Bergpfad

On 1 oktober 2023 door Door SuzanneinWandelenEen reactie plaatsen

Route: Teutoschleifen | Tecklenburger Bergpfad
Afstand: 10,5 km
Hoogtemeters↑↓: 315 meter
Start: Brochterbeck, parkeerplaats Dorfstraße bij de Dorfkirche
Eind: Brochterbeck, parkeerplaats Dorfstraße bij de Dorfkirche

Begin 2020, een paar maanden voor corona de wereld in zijn greep kreeg, liep ik mijn laatste en vierde Teutoschleife. Sindsdien is het er niet meer van gekomen, tot vandaag. De weersvoorspellingen zijn prima en vandaag staat het Tecklenburger Bergpfad op de planning.

De route maakt een rondje van Brochterbeck naar Tecklenburg en weer terug. We starten in Brochterbeck. De in de folder genoemde parkeerplek bij een hotel blijkt afgesloten met een slagboom. Als we een eindje het dorp ingereden zijn, vinden we bij de kerk een goed alternatief. We starten met Kaffee und Kuchen. We hebben er al een flinke autorit vanuit Nederland opzitten en als je in Duitsland bent, mag dit natuurlijk niet ontbreken.

Na een groot stuk taart kunnen we er weer even tegen en beginnen onze wandeling (met de klok mee) die ons vrijwel meteen omhoog het bos inleidt. Het klimmen is weer even wennen, maar we genieten van het bos en de zonnestralen die door de takken vallen. We passeren de Waldkapelle Holthausen waar we een kaarsje branden en lopen dan gelijk op met de Hermannsweg.

Op het brede bospad komen we meerdere wandelaars tegen. Iedereen groet vriendelijk. Een meneer vraagt of wij ook de Goldene Treppe tegen zijn gekomen. Hij is er naar op zoek. We moeten hem teleurstellen, een gouden trap was ons wel opgevallen. We letten even niet op en missen een markering, waardoor we parallel aan de route blijken te lopen. Geen probleem, zie ik op mijn wandel-app OsmAnd, beide paden komen verderop weer bij elkaar.

Opeens zien we een bordje met – jawel – ‘Goldene Treppe’ dat naar links wijst, de kant van de route op die we eigenlijk hadden moeten lopen. Uiteraard slaan we af en dalen een hele lange trap af met ongelijke treden. Hij is indrukwekkend, maar niet van goud. Later lees ik dat de 131 treden oorspronkelijk elk een bladgouden streep hadden, zodat er een tientallen meters lange lichtstraal ontstond. Een kunstwerk dat nu haar glans heeft verloren en nodig bijgewerkt moet worden.

Goldene Treppe met af en toe nog een gouden streep

Op een bankje met uitzicht op de wijde omgeving en een jagende roofvogel eten we onze lunch. Tecklenburg is niet ver meer. Even later lopen we over een geasfalteerde weg het noordelijkste bergdorpje van Duitsland binnen. We laten de route even voor wat hij is – deze buigt vóór het centrum af de bossen in – en lopen verder naar het centrum van het stadje.

De vakwerkhuizen zijn in groten getale aanwezig, de terrassen op het plein zijn goed bezet. Maar ik kan me voorstellen dat het hier in het hoogseizoen nog veel drukker kan zijn. We slenteren door de straatjes, lopen langs het openluchttheater, bekijken winkeltjes, eten een ijsje en keren dan weer om, om de route te vervolgen.

Met een steile afdaling zitten we weer midden in het bos. We volgen deels het Hexenpfad dat hier ook loopt. Wederom krijgen we mooie bospaden en leuke doorkijkjes voorgeschoteld. We komen zelfs langs een piano in het bos. Helaas komen er niet heel veel (zuivere) tonen meer uit.

Na het bos wandelen we door een open landschap. Mooie vakwerkboerderijen staan aan de bosrand. In de volle zon lopen we het laatste stuk over een smal paadje langs een Modellflugplatz. We zien geen enkele modelvliegtuigje, misschien dat hier in het weekend meer te doen is.

In Brochterbeck hebben we snel de auto weer gevonden. Handig zo’n kerk als wegwijzer. De route zelf was 10,5 km, wij hebben er met een lus door Tecklenburg 14 km van gemaakt. Het was de moeite waard, wat is dit toch een mooie omgeving.

Teutoschleifen zijn rondwandelingen in het Teutoburgerwald in de nabijheid van het lange afstandspad de Hermannsweg. Vanaf Nederland liggen de wandelingen op een paar uur rijden. Wil je ook een van de Teutoschleifen lopen? Via de website van Geheim over de grens vind je meer informatie over de acht rondwandelingen. Ook zijn ze als GPX-bestand te downloaden. Onze ervaring is trouwens dat je de routes prima op de markering in het veld kunt lopen. Elke afslag is goed aangegeven. Naast de acht Teutoschleifen zijn er ook acht Teutoschleifchen, kortere routes in hetzelfde gebied.

Benieuwd naar de andere Teutoschleifen die ik heb gelopen? Je vindt mijn wandelervaringen hier.

Pieterpad etappe 16: Braamt – Tolkamer

On 29 mei 2023 door Door SuzanneinWandelen3 reacties

Route: Pieterpad
Afstand: 19 km
Start: Bushalte Buiting Braamt
Eind: Parkeerplaats Europakade Tolkamer

In augustus 2021 liepen we onze laatste etappe van het Pieterpad tot aan Braamt. De etappes liggen nu eigenlijk te ver weg om in een dagje te doen. Het idee was om het pad in weekenden verder te lopen. Het is inmiddels mei 2023 en die weekendjes Pieterpad zijn er niet van gekomen. Er zijn teveel andere leuke wandelingen. Nu hebben we het plan opgevat om in de zomer het Pieterpad te fietsen met het boekje Fietsen langs het Pieterpad van Ad Snelderwaard. Ik wilde minimaal nog één etappe wandelen voor die tijd. In het Pinksterweekend blijkt het mooi wandelweer en hebben we beide een dag helemaal niks.

We vertrekken om zeven uur van huis met de fietsen op de fietsendrager. We parkeren de auto in Tolkamer, veel verder kun je niet komen met de auto deze etappe (aan deze kant van de Rijn) en je auto er de hele dag gratis parkeren. Vanaf Tolkamer fietsen we naar Braamt. Om half elf starten we onze etappe, met een rijkelijk lange aanloop. Met name die 17 km fietsen van Tolkamer naar Braamt viel een beetje tegen door de heuvels. Daar waren we met onze stadsfietsen niet op voorbereid.

We hebben er dus al heel wat uurtjes opzitten als we starten. Bij het eerste het beste bankje buiten Braamt nemen we dan ook ons welverdiend kopje koffie. Om ons heen is het prachtig met uitzicht op de beboste heuvels voor ons en achter ons Braamt. Het zonnetje schijnt, het is zo’n 20 graden, we zien meerdere pieterpadders passeren. Ja, we zijn er weer!

Vanuit Braamt volgt een lang stuk door het Bergher Bos. Klimmend en dalend lopen we over kleine en grotere paden. Op een van de weinige bankjes die we tegenkomen, eten we onze lunch. In de verte ligt Wolkenland, althans dat zegt het bankje waar we op zitten. Het is het schoolbuitenhuis van het Amsterdams Lyceum. Leerlingen reizen een keer per jaar af naar dit huis om in een hele andere omgeving te zijn. Het bankje is opgericht ter ere van de beheerders van Wolkenland (die nu met pensioen zijn, aldus een latere toevoeging op het bankje).

We komen wandelaars, hardlopers en ruiters tegen en af en toe ook hele gezinnen met een kinderwagen. Bijvoorbeeld bij de Hulzenberg, waar we de 104 treden van de uitkijktoren beklimmen. Op 26,5 meter hebben we mooie uitzichten over de omgeving.

Als we de snelweg passeren, staan we in Duitsland. We lopen over een brede flaneerlaan. Het boekje en de GPX-track geven wat anders aan dan de markering. We besluiten maar de markering te volgen en komen uiteindelijk weer op de GPX-route uit. Waarom dit anders is, geen idee. We zien geen omleidingen.

In de buurt van Hoch Elten komen we gezinnen op blote voeten tegen. Zij lopen het 3,5 km lange blote voetenpad dat hier loopt. Zij lijken er plezier in te hebben, het is dan ook prima blote voetenweer, maar wij voelen die aandrang niet. In Hoch Elten strijken we neer op het terras van het beroemde pannenkoekenrestaurant, waar we Kaffee mit Kuchen nemen.

Leuk om hier te zijn en het geeft meteen een vakantiegevoel, zo over de grens. Dat de serveerster en de mensen om ons heen allemaal Nederlands spreken, doet hier wel een klein beetje aan af. Over een klein paadje met mooie uitzichten op het Rijndal lopen we Hoch Elten met de indrukwekkende kerk weer uit. Na kilometers bos verwelkomen we nu weer het open landschap.

Over een weg op de grens – door het ontbreken van grensovergangen herkennen we de landen eigenlijk alleen aan de verkeersborden – lopen we richting de Rijn. Een uutblaoshuukske maakt duidelijk dat daar de Nederlandse kant is, hoewel …

Het Naoberpad en het Pieterpad kruisen elkaar en lopen een stukje met elkaar op in dit gebied. Hoewel we dit van tevoren wisten en ons best deden om niet de verkeerde LAW te volgen, gaat het in Spijk toch mis. Geen grote ramp, hierdoor komen we eerder op de dijk. We kijken uit op de rivier waar allerlei werkzaamheden gaande zijn. In de verte zien we de schoorstenen van de steenfabrieken aan de Spijkse Dijk.

We lopen op de dijk langs de asfaltweg, een saai stuk tot aan Tolkamer. Het is er druk op deze mooie pinksterdag. Veel fietsers en auto’s razen voorbij, sommige rijden ons bijna van de sokken. Geen fijne route om te wandelen, maar er zijn weinig alternatieven hier. Ook in Tolkamer is het druk. Ooit was dit een bloeiend douanedorp, waar schepen moesten aanleggen die de grens passeerden. Nu hebben de toeristen het dorp gevonden.

Aan het begin van Tolkamer spreken twee fietsers ons aan, die ons blijkbaar net op de dijk hebben ingehaald. Waar we heen lopen en of we uit Tolkamer komen (Tolkamer en nee). Vooral de route op de dijk vonden ze erg mooi, ze kunnen niet begrijpen dat we het saai vonden (en gevaarlijk). Er is toch juist heel veel te zien. Wellicht dat wij er ook zo over denken als wij hier op de fiets terugkomen van de zomer.

De etappe loopt eigenlijk door tot aan Pannerden waar je met de pont over gaat naar Millingen aan de Rijn. Dat stuk doen we van de zomer wel op de fiets. Het is een lange dag en we moeten nog, via Braamt voor de fietsen, terug naar huis. Volgende keer maar eens echt een wandelweekend inplannen. Maar eerst het Pieterpad per fiets verkennen.

Benieuwd naar de andere gelopen etappes van het Pieterpad? Hier vind je de etappes tot nu toe.

2021 | Terugblik op mijn wandeljaar

On 31 december 202130 december 2021 door Door SuzanneinWandelen2 reacties

Net als 2020 was 2021 weer een echt wandeljaar. Naast de rondwandelingen op Klompenpaden, Groene Wissels, Trage Tochten en Knapzakroutes, liep ik weer eens een wandeling uit een wandelboekje van Gegarandeerd Onregelmatig, rondde twee Streekpaden af en liep verder op de resterende LAW’s en Streekpaden waaraan ik al eerder was begonnen. Als klap op de vuurpijl wandelde ik eindelijk weer eens buiten Nederland. En hoe! Lees hieronder alles over mijn wandeljaar.

Streekpaden

Noardlike Fryske Wâlden Streekpad tussen Buitenpost en Twijzel

In mijn terugblik van 2020 uitte ik een aantal wandelwensen voor 2021. Zo wilde ik het Westerwoldepad en het Graafschapspad uitlopen. Dat is gelukt. In juni liep ik de laatste zonovergoten etappe van het Graafschapspad tussen Doesburg en Zutphen. De Achterhoek is een mooie streek, het Graafschapspad een afwisselende route die naast aardig wat verharde paden ook regelmatig de onverharde paden aanhield.

Het resterende gedeelte van het Westerwoldepad liep ik in het voorjaar op twee, qua weer, heel verschillende dagen. Dit deel van Groningen heeft mij echt verrast. Een aanrader voor wie op zoek is naar een nieuw, niet al te lang Streekpad in een voor velen onbekend gebied.

Op het Noardlike Fryske Wâlden Streekpad zijn we weer wat verder gekomen. Inmiddels zijn we in Surhuisterveen aanbeland. Met nog vier etappes te gaan, lopen we dit pad volgend jaar of in ieder geval in 2023 uit.

LAW’s

Marskramerpad tussen Beekbergen en Hoog Buurlo

Van het Marskramerpad hebben we dit jaar in vergelijking met 2020 het dubbele aantal etappes gewandeld: twee! In mei wandelden een vriendin en ik in twee etappes vanuit Deventer de Veluwe op. Met Radio Kootwijk in zicht eindigden we ons weekend met de afspraak om in 2022 minimaal dit aantal etappes te evenaren.

Van het Pieterpad hebben we er dit jaar weer vijf etappes op zitten. Niet alleen liepen we eindelijk de eerste etappe van dit pad maar we eindigden ook bij de grote rivieren. Voor een dagje wandelen wordt het nu echt te ver rijden. Volgend jaar willen we dit pad in weekendjes verder lopen.

Het Pionierspad bracht ons in 2021 verder de polder in. Na vier etappes zijn we geëindigd op een lange rechte polderweg met windmolens in aanbouw in de Flevopolder. Volgend jaar gaat we verder naar Lelystad en Zeewolde. Ik ben benieuwd hoever we dan komen.

Rondwandelingen

Knapzakroute Linde-Zuidwolde: De Reest vanaf het kerkenpad

Net als in 2020 heb ik ook dit jaar weer veel meer rondwandelingen gemaakt en beschreven. Zo liep ik bij Veenhuizen een wandeling uit het Gegarandeerd Onregelmatig wandelboekje Te gek om te los te lopen. Het werd een gezellige, prachtige maar ook zeer modderige en vochtige wandeling. Ook liep ik een aantal Knapzakroutes in Drenthe, waaronder de prachtige K33 Linde-Zuidwolde in het Reestdal.

Met vijf Groene Wissels ontdekte ik o.a. Texel op een prachtige voorjaarsdag, het gebied rondom het Overijsselse Den Ham bij hartje winter en het Friese Blauwe Bos bij Haulerwijk. Met dertien Trage Tochten zag ik weer hele nieuwe kanten van Gelderland, Overijssel, Drenthe, Flevoland en Friesland. Met name de prachtige Renderklippen, het zeer avontuurlijke Broekland, de winterse Woldberg en het verrassende Beetsterzwaag met een onverwachte rondleiding zijn me bijgebleven.

Qua Klompenpaden evenaarde ik het aantal van vorig jaar. Ik liep er wederom twaalf. Er zaten weer pareltjes tussen. Het Bekbergerpad op een voorjaarsdag was werkelijk prachtig, maar ook het Ugcheler Markepad en het Beekweidenpad waren erg mooi. Het Klompenmakerspad in de mist leverde een bijzondere ervaring op en een ontmoeting met Tinus het varken (de eigenaar noemde in een reactie de naam van het beest).

Buitenland

Zwitserland: rondwandeling Jolischlucht boven Raron

In oktober gingen we een weekje naar Zwitserland. We hebben er optimaal gebruik gemaakt van de wandelmogelijkheden. Al op de heenweg liepen we een Traumpfad in de Eifel. Was het toen nog grijs en enigszins nat, eenmaal in Zwitserland hadden we voornamelijk zon en blauwe luchten. We liepen door ravijnen, over een lange hangbrug, rondom een stuwmeer geflankeerd door bomen in prachtige herfstkleuren en langs twee pittoreske irrigatiekanalen met historie. Heerlijk!

Kortom, het was een mooi en afwisselend wandeljaar. Ik hoop dit in 2022 voort te zetten. Zoals altijd blijkt er nog veel te ontdekken in Nederland maar ook in de landen om ons heen.

Wat waren de hoogtepunten van jouw wandeljaar 2021?

Nette-Schieferpfad: een droompad in de Eifel

On 24 oktober 202130 oktober 2021 door Door SuzanneinWandelen4 reacties

Route: Traumpfad Nette-Schieferpfad
Afstand: 9,2 km
Hoogtemeters↑↓: 295 m
Start: Auf dem Reusch, Trimbs
Eind: Auf dem Reusch, Trimbs

We zijn op weg naar Zwitserland voor een weekje bergwandelen en hebben in de Eifel in Duitsland een overnachting geboekt. Als we aan het begin van de middag aankomen, is er nog tijd voor een rondje in de omgeving. We besluiten een zogenaamd Traumpfad te lopen, met 9 km goed te doen. Het heeft de hele ochtend geregend maar even voor Trimbs, het plaatsje waar de route begint, wordt het droog.

We parkeren de auto op een parkeerplaats aan het water waar we al meteen de wit-oranje markering zien. In verband met coronamaatregelen kent de route een looprichting. De omgeving is heuvelachtig en het is hier al een stuk herfstiger dan in Nederland. Blaadjes kleuren fel oranje en geel. We beginnen gelijk met een stijging en moeten er echt even inkomen. Dit zijn we niet gewend. Na een stuk door het bos komen we uit op een vlakte. We passeren meerdere uitzichtpunten waarbij informatiebordjes aangeven wat er te zien is.

Zo hebben we mooie uitzichten op de dorpjes Trimbs en Welling. Ook zien we in de verte het Nette-Viaduct, een treinviaduct dat tussen 1902 en 1904 is gebouwd. Niet veel later wandelen we zelf op het voormalige spoortraject. Sinds 1992 is dit een fiets- en wandelweg die o.a. door enkele spoortunnels loopt. In oorlogstijd schuilde de plaatselijke bevolking in deze tunnels voor luchtaanvallen. Zo’n tachtig jaar later lopen wij op ons gemakje door de 250 meter lange tunnel die gelukkig verlicht is.

Bosweggetjes en veldwegen wisselen elkaar af. Er zijn bankjes in overvloed. Als we langs de rivier de Nette wandelen begint het te regenen, gelukkig lopen we op dat moment in het bos. Het rustige riviertje heeft de nodige stroomversnellingen. Als het weer droog is, drinken we op een bankje met uitzicht onze koffie.

De kleine paadjes worden echte bergweggetjes. Over de leisteenrotsen (Schiefer is leisteen) is het af en toe goed uitkijken. De regen maakt de rotsen glad. Een goed voorproefje voor onze bergwandelvakantie in Zwitserland!

Het is vrijdagmiddag maar we komen geen wandelaars tegen. De paar mensen die we zien, zijn hondenuitlaters. Ik kan me voorstellen dat dit in de zomer een populair pad is. En terecht. Zelfs op een bewolkte dag met regen zien we hoe prachtig het is. Dat smaakt naar meer. En gelukkig kan dat. Er zijn 27 Traumpfade die verspreid liggen in de streek van de Rijn, de Moezel en de Eifel. De lengte varieert van 6 tot en met 18 km. Het pad dat wij liepen was uitstekend gemarkeerd. Het GPX-bestand dat we hadden gedownload, hebben we niet nodig gehad.

Benieuwd naar andere wandelingen in Duitsland? Kijk dan hier.

2020 | Terugblik op mijn wandeljaar

On 30 december 20206 januari 2021 door Door SuzanneinWandelen1 reactie

Teutoburgerwald in januari tijdens de Teutoschleife Holperdorper

2020 was in meerdere opzichten een bijzonder jaar. Veel plannen gingen niet door. Maar er kwamen andere dingen voor in de plaats. Met name buitenactiviteiten zoals kanotochten, fietsritjes en wandelingen, heel veel wandelingen. In mijn veelal lege weekenden zocht ik in alle vroegte de natuur op. Ver weg van de mensenmassa’s ontdekte ik de schoonheid en het gemak van Klompenpaden, verkende nieuwe Groene Wissels en Trage Tochten en begon aan maar liefst twee nieuwe Streekpaden en één nieuwe Lange Afstandswandeling (LAW).

De ontdekking van de fiets-auto combinatie maakte de van A-naar-B wandelingen een stuk toegankelijker. Waarom ik dit niet eerder heb gedaan … Geen afhankelijkheid van openbaar vervoer dat in weekenden niet rijdt of op een bepaald traject überhaupt niet aanwezig is. Gewoon met de auto naar het eindpunt, op het fietsje naar het beginpunt, terug wandelen en dan de fiets ophalen. Dodelijk eenvoudig.

LAW’s

Het Marskramerpad bleef dit jaar bij één etappe. Ik loop dit pad samen met een vriendin die niet in de buurt woont en ons eerste wandelweekend was begin maart. Niet alleen gooide corona niet lang daarna roet in het eten, maar ook een Tweede Wereldoorlog bom maakte dat we onze tweede etappe van dat weekend niet konden lopen. We hopen in 2021 eindelijk Overijssel te kunnen verlaten om de Veluwe te ontdekken.

Het Pieterpad gaat voorspoedig en brengt me op mooie plekken, maar is nog lang niet klaar. De eerste etappe vanaf Pieterburen moet ik nog steeds lopen en hoop ik toch wel in 2021 te doen. Ook ligt Gelderland in de planning. Vanaf Holten gaat het nu eerst richting Laren. Ik ben heel benieuwd waar ik eind 2021 eindig.

Pionierspad: Uitzicht op de Bovenwijde bij Giethoorn

En dan het Pionierspad. Flevoland stond al een tijdje op het wandellijstje en het plan was om in 2021 met deze LAW door de polder te beginnen. In december lonkte het pad teveel en besloten we om toch al de eerste etappe te doen. Bij koud maar zonnig winterweer liepen we van Steenwijk naar een welhaast verlaten Giethoorn. Begin 2021 verder door De Wieden en op naar de polder.

Streekpaden

Het Salland Pad liep ik uit dit jaar. In 2018 begon ik in Olst met dit rondje door de gevarieerde natuur van Salland. Een kleine twee jaar en 130 km later stond ik weer in Olst. Toen door de coronamaatregelen de – toch al niet in het weekend rijdende – buurtbussen helemaal niet meer reden, bood de fiets-auto combinatie een goed alternatief. Het vrij onbekende pad vlecht de in het Wandelnetwerk Overijssel uitgezette rondjes aan elkaar tot een afwisselende grote ronde die wel wat meer bekendheid kan gebruiken.

Het Westerwoldepad kwam op mijn pad toen de geplande herfstvakantie naar Zwitserland niet doorging. In plaats van in de Alpen liepen we drie etappes door een verrassende streek van Groningen. Volgend jaar wil ik in een lang weekend de resterende etappes lopen door dit mooie gebied.

Het Noardlike Fryske Wâlden Streekpad gaat in korte etappes, maar we hebben geen haast. Ik loop het met mijn moeder (en af en toe mijn vader). De noordelijke Friese Wouden zijn prachtig. Volgend jaar gaan we vanuit Buitenpost verder richting zuiden.

Het Graafschapspad lag in 2019 al in de planning en in januari en februari liepen we de eerste etappes. Ook hier bleek daarna openbaar vervoer in coronatijd een hindernis. In november togen we met auto en fiets naar de Achterhoek voor de derde en laatste etappe van dit jaar. Wellicht loop ik ‘m volgend jaar uit.

Rondwandelingen

Wezepsche Heide tijdens het Klompenpad Wiseperpad

Dit jaar heb ik veel meer rondwandelingen gelopen en beschreven dan andere jaren. Waar veel lege weekenden al niet goed voor zijn. De eerste dagen van het jaar liep ik in een ijzig en mistig Duitsland in het Teutoburgerwald en bij Bad Bentheim. In de zomer liep ik een Twentse Tocht van Truus Wijnen die in 2015 tot mooiste wandeling van het jaar werd bekroond. Ook wandelde ik mijn eerste (en zeker niet mijn laatste) Knapzakroute in Drenthe.

Naast een drietal prachtige Groene Wissels (zoals die van Odoorn en Markelo, beide in heuvelachtig gebied) liep ik maar liefst tien Trage Tochten. Ik ontdekte het prachtige Reestdal met de trage tochten Oud-Avereest en Ommerschans, liep te midden van dansende bomen op de Veluwe bij Drie en zag bij Oranjewoud een hele andere kant van Friesland.

Het aantal Klompenpaden overtrof de Trage Tochten. Het gemak van de markering en de klompenpaden-app met veel informatie maakte dat ik er twaalf liep dit jaar. Vooral het gebied tussen IJssel en Veluwe is me zeer goed bevallen. Zo genoot ik van het zonovergoten late voorjaar met het Fliertpad bij Twello en liep ik door paarse zeeën van bloeiende heide op de Tonnenberg bij Wapenveld op het Vosbergenpad. Maar ook in mijn eentje op de Wezepsche Heide (Wiseperpad) ‘s morgens vroeg in december was werkelijk adembenemend.

Al met al kijk ik terug op een mooi wandeljaar. Ik liep meer dan anders, maar ik schreef ook veel meer over mijn wandelingen. Andere onderwerpen die normaal gesproken voorbij komen op dit blog vereisten OV-reizen, fietsvakanties, museumbezoeken, stedentripjes, etc. Helaas is dat er niet veel van gekomen. Hopelijk ziet 2021 er (in ieder geval deels) anders uit. En ach, anders bieden wandelingen een zeer goed alternatief.

Wat was jouw mooiste wandeling van 2020?

Elke Maand Een … | Wandelen bij Bad Bentheim

On 10 januari 202016 februari 2020 door Door SuzanneinWandelen4 reacties

Elke Maand Een: Route
Route: Grafschafter Spurensuche | Auf den Spuren eines Riesen
Afstand: 17 km
Hoogtemeters↑↓: 94 meter
Start: Schüttorf, parkeerplaats bij Freibad, Graf-Egbert-Straße
Eind: Schüttorf, parkeerplaats bij Freibad, Graf-Egbert-Straße

In het Grafschaft Bentheim, vlak over de grens in Duitsland, is meer dan 320 km aan gemarkeerde wandelingen uitgezet: de Graftschafter Spurensuche. Je volgt er de sporen (Spuren) van het landschap, de geschiedenis en de cultuur. Wij kozen voor de rondwandeling Auf den Spuren eines Riesen. De route voert door het oude plaatsje Schüttorf, gaat over de Bentheimer Berg en door het Vechtetal. De oorspronkelijke wandeling is 14 km, maar wij pikten in een extra lus ook Bad Bentheim mee.

Het jaar is nog maar twee dagen oud als we de auto bij het openluchtzwembad in Schüttorf parkeren. Hier zal het niet druk worden vandaag. Het is grijs, koud weer, mistig en de bomen en struiken zijn wit verijst. Al meteen bij de parkeerplaats zien we de oranje bordjes met witte pijltjes die we het grootste deel van de route volgen. We steken de weg over en gaan het centrum in van het oudste stadje van het Grafschaft Bentheim. De reus (Riesen) die deze wandeling zijn naam geeft, is niet te missen. De kerktoren van de evangelisch-gereformeerde kerk is hoog, de hoogste van het Grafschaft en wordt de ‘Schüttorfer Riesen’ genoemd.

We maken een lusje door het stadje dat vroeger een belangrijke handelsplaats was. Het ligt aan de Vecht en twee belangrijke handelsroutes komen hier samen. Het koude en grijze weer nodigt niet uit om lang stil te blijven staan en dus lopen we verder, het stadje uit. Al snel komen we in het Bentheimer Wald. Het is er rustig, geen wandelaars, geen hondenuitlaters, alleen de witte bomen.

Na een paar kilometer komen we langs de Gaststätte ‘Zum Waldbauern’ waar herten achter een hek ons aanstaren en vreemde geluiden produceren. De Gaststätte is gesloten. Ik kan me voorstellen dat het hier in een ander jaargetijde een drukte van belang is. We lopen verder door het bos totdat de oranje route naar links gaat en wij de GPS-track verder volgen, door naar Bad Bentheim.

Al snel horen we klokken beieren, het lijkt niet meer op te houden. Het komt uit de richting van Bad Bentheim. Het plaatsje is niet ver meer, hoewel we het gevoel hebben nog midden in het bos te lopen. We steken een spoor over, passeren een kuuroord en komen uit bij het station van Bad Bentheim. Bekend terrein, hier startte ik vorig jaar het Marskramerpad. We kwamen toen ook langs het kasteel, waar we ook nu even een kijkje nemen.

Bij een bakker in Bad Bentheim warmen we op met cappuccino. Je hoort er meer Nederlands dan Duits. We zitten hier natuurlijk niet ver van Nederland en het is kerstvakantie. Na de koffie wacht ons een berg, de Bentheimer Berg. Ik had me er niet veel bij voorgesteld, maar het is prachtig. Via kleine paadjes lopen we een tijd over de bergrug. Links zijn de afgrond en de rotsen goed te zien. De winterse takken van de bomen zorgen voor mooie plaatjes.

Via het dorpje Suddendorff lopen we richting de Vecht. Door de modder volgen we de rivier totdat we een brug over moeten. Hekken en rood-wit lint doen echter het ergste vrezen. Het papiertje aan het hek meldt “Die Holzbrücke wurde aufgrund von massiven Schäden gesperrt.” Het is de tweede brug binnen een week die afgesloten is tijdens een wandeling! Hoewel bij het Pieterpad afgelopen weekend de brug compleet was verdwenen.

Een blik op de GPS leert dat we gewoon de Vecht kunnen blijven volgen en dan ook in Schüttorf uitkomen. We missen een dode arm van de Vecht, maar de route die we nu volgen is ook mooi. Onder druppelende bomen door, de temperaturen zijn blijkbaar boven het vriespunt gekomen, lopen we weer richting de auto. Zelfs met dit grijze weer was de wandeling zeker de moeite waard.

Wil je ook een van de Grafschafter Spurensuche lopen? Je vindt de wandelingen op deze site. Ook is er een GPS-bestand beschikbaar, wat het lopen van een extra lusje makkelijk maakt. De route die wij liepen was goed gemarkeerd.

Net als vorig jaar is de Elke Maand Een …- uitdaging in 2020 een combinatie van eerdere uitdagingen. Afgelopen jaren schreef ik elke maand over respectievelijk een museum (2015), een route (2016), een foto (2017) en een straatgedicht (2018). Ook dit jaar komen alle eerdere categorieën aan bod. Een overzicht van de artikelen vind je hier.

Wandelen op de Teutoschleifen | Holperdorper

On 4 januari 2020 door Door SuzanneinWandelen4 reacties

Route: Teutoschleifen | Holperdorper
Afstand: 13 km
Hoogtemeters↑↓: 392 meter
Start: Lienen, parkeerplaats bij het Hallenfreibad, Holperdorper Straße 39
Eind: Lienen, parkeerplaats bij het Hallenfreibad, Holperdorper Straße 39

Het is nieuwjaarsdag 2020. Oudejaarsavond is knap mistig verlopen in Nederland. Maar ook in het Teutoburgerwald, waar wij een paar dagen zitten. De mist is nog niet opgetrokken als we naar het beginpunt rijden van de Teutoschleife Holperdorper in Lienen. Met de voorspelling dat later die dag de zon doorbreekt, beginnen we aan de wandeling.

In het bos levert de mist mooie plaatjes op. Regelmatig staan we stil om het beeld vast te leggen. Een man met hond die net voorbij komt, ziet ons staan en wijst op een zijweggetje, “Sie mussen dorthin gehen”. Wij knikken, bedanken vriendelijk, maar volgen dan toch de markering van de Teutoschleife die rechtdoor loopt.

We stijgen flink en komen langs schitterende uitzichten. Althans, volgens het wandelfoldertje. Wat wij zien is veel wit. Het uitzicht op Lienen en op een steengroeve op de Aldruper Berg gaan aan ons voorbij. Wel zien we de Brüggelieth Quelle, een van de 7 bronnen in dit gebied, te midden van een slagveld van boomstronken en boomstammen. Ook verderop is het een ware kaalslag. Later lees ik dat de storm Friederike vorige winter flink heeft huisgehouden in dit gebied. Het duurt nog wel even voor de natuur zich heeft hersteld.

We komen langs een Weihnachtsbaumschule, een leuk woord voor kerstbomenkwekerij waar de zon eindelijk terrein begint te winnen. De Duvensteine (in vroeger tijden werden bij deze rotsen de moedergodinnen vereerd vanwege vruchtbaarheid), zijn nog in nevelen gehuld, maar hierna breekt de zon dan toch echt door. De mist lost op en maakt plaats voor een strakblauwe hemel. Gelukkig zijn de uitzichten nog niet op.

De zon trekt inmiddels ook andere wandelaars aan. Kwamen we in het begin enkel een paar hondenuitlaters tegen, nu komen steeds meer gezinnen en zelfs hele families met minimaal drie generaties, ons tegemoet. De meesten wensen ons “eines frohes Neujahr”, een enkeling “frohe Weihnachten”, maar zij verbetert zichzelf snel als haar wandelgenoten in een vrolijk gelach uitbarsten.

Het jaargetijde en het weer zorgen voor felle contrasten tussen zon en schaduw, maar ook voor strijklicht. Tel hier het heuvelachtige landschap bij op, de druppels aan de bomen en struiken, hier en daar een ijsrandje aan blaadjes en uitgebloeide bloemen en je hebt een schitterende winterdagwandeling.

Op het einde van de route komen we bij ‘Malepartus’, een Gaststätte met het interieur van een skihut. Aangezien alle bakkers die ochtend dicht waren, gingen we ervan uit dat de horeca onderweg ook wel gesloten zou zijn. Niets is minder waar. De gezellig pratende stemmen komen ons buiten al tegemoet. Het is er een drukte van belang. We grijpen de kans met beide handen aan, installeren ons aan een tafeltje en bestellen heerlijk warme Kaiserschmarren met cappuccino. Met temperaturen net boven het vriespunt en 12 km met flinke stijgingen en dalingen in de benen is dit net wat we nodig hebben.

Hierna is de auto niet ver meer. De mist begint zich alweer te settelen in het bos als we afdalen naar de parkeerplaats bij het Hallenfreibad. We kijken terug op een prachtige en afwisselende Teutoschleife, die ik iedereen kan aanraden.

Wil je ook een van de Teutoschleifen lopen? De wandelgids kun je via de website van Geheim over de grens gratis bestellen. Hierin vind je de 7 rondwandelingen met kaartjes en beschrijvingen. Ook zijn ze als GPS-bestand te downloaden. Onze ervaring is trouwens dat je de routes prima op de markering in het veld kunt lopen. Elke afslag is goed aangegeven.

De Teutoschleifen vind je in een gratis foldertje

Benieuwd naar de andere Teutoschleifen? Lees ook mijn wandelverslag van:

Fietsen langs Duitse rivieren | Römer-Lippe-Route

On 20 juli 2019 door Door SuzanneinFietsen1 reactie

In de zomer van 2019 fietsen we in twee weken langs twee Duitse rivieren. De eerste week fietsen we vanuit Nederland naar de Emsradweg en pakken deze route in Ditzum op. Ditzum is een klein vissersplaatsje vlakbij de monding van de Ems in Emden. Vanaf hier zakken we af naar de bron van de Ems bij Hövelhof. Daar steken we over naar Detmold om in de tweede week de Römer-Lippe-Route te fietsen. De rivier de Lippe volgen we van bron naar monding in de Rijn, tussen Wesel en Xanten. Vanaf Xanten fietsen we weer terug naar Nederland. We zijn dan 1050 km verder, hebben verschillende landschappen doorkruist en zijn veel ontmoetingen en indrukken rijker.

Fietsen over de Römer-Lippe-Route

Het routeboekje met op de achtergrond de Lippe

Vanaf een camping midden in het Teutoburgerwald beginnen we aan de Römer-Lippe-Route. De bron van de rivier de Lippe zien we pas 35 kilometer verderop. De route begint namelijk bij het Hermannsdenkmal, een kolossaal beeld boven op een heuvel dat verwijst naar de slag bij het Teutoburgerwald tussen de Germanen en de Romeinen. Niet alleen volgt deze fietsroute de Lippe, maar leidt het de fietsers ook langs de uitgebreide Romeinse geschiedenis van dit gebied. En wat is nu een betere plek om te beginnen dan bij Hermann, oftewel Arminius, de Germaanse legeraanvoerder die Caesars legioenen verpletterend versloeg?

Om bij het Denkmal te komen, moet je in korte tijd een paar honderd hoogtemeters overbruggen en dat valt me, na de vlakke EmsRadweg, wel zwaar. Ook de rest van de etappe van die dag die ons o.a. bij de Externsteine brengt, een rotsformatie van zandsteen te midden van de heuvels, is veel stijgen en dalen.

De omgeving ziet er meteen ook heel anders uit. Heuvelachtige landschappen, overdekt met bossen, open vlakten met weiden, wilde bloemen en graanvelden vouwen zich voor ons uit. Het levert mooie vergezichten op.

Bij Bad Lippspringe ontspringt de Lippe. Vanaf 8 meter diepte borrelt het water op in een meertje. Informatieborden, bloembakken en verschillende uitzichtpunten maken het tot een officiële bron, die ik ook voor ogen had bij de Ems. Het verschil kan niet groter zijn. De route is vanaf hier redelijk vlak en de komende dagen volgen we de Lippe naar de monding bij Wesel. Af en toe steken we hem over met een trekpontje.

De rivier is vaak helder en stroomt snel. Waterplanten waaieren uit in de stroomrichting. De ganzen en eenden op het water moeten moeite doen om op hun plek te blijven. Heel breed wordt het water niet. Verschillende malen zien we kano’s voorbijkomen. Stroomafwaarts uiteraard. Grote stukken lopen de Lippe en het druk bevaren Datteln-Hamm-Kanal naast elkaar.

Met de klok mee vanaf links boven: de Lippe; een trekpontje; uitzicht op de Lippe vanaf het terras van hotel Zur Rauschenburg; de Lippe en het Datteln-Hamm-Kanal lopen naast elkaar

De plaatsjes langs de Lippe

Onze eerste overnachting op de Römer-Lippe-Route is in Paderborn. Een oud, leuk stadje vol vakwerkhuizen. De Pader, met 4 kilometer de kortste rivier van Duitsland, ontspringt er en stroomt er als een helder, af en toe snelstromend, beekje doorheen. Om te eindigen in de Padersee bij Schloß Neuhaus. In Schloß Neuhaus ontbijten we bij een bakkertje vlakbij het slot, waar het plaatsje naar vernoemd is. De uitgestrekte tuinen achter het kasteel staan volop in bloei. Kinderen van de plaatselijke basisschool hebben er een sportdag.

In Lippstadt bewonderen we het grote plein met – wederom – vakwerkhuizen en de fontein met bijzondere beelden. Ook de Kaffee und Kuchen smaken er goed. Van de uitgestrekte stad Hamm zien we voornamelijk de omliggende natuur. Wel werpen we een blik op de immense glazen olifant in het Maximilianpark waar industriële panden nu een andere bestemming krijgen à la Eindhoven of Rotterdam. In Werne pauzeren we bij het gradeerwerk, waar zout wordt gewonnen door water langs sleedoorntakjes te laten lopen

Met de klok mee vanaf links boven: Lippstadt; gradeerwerk van Werne; streetart in Dorsten; Haltern am See

Via Haltern am See, gelegen aan een groot meer en Dorsten, waar ik een mooie muurschildering spot, komt de route in Wesel uit, een oud stadje waar de Lippe uitmondt in de Rijn. De route zelf eindigt in Xanten, de plaats bij uitstek voor Romeinse geschiedenis.

Romeinse geschiedenis

De Limes, de noordgrens van het Romeinse Rijk langs de Rijn, liep langs Xanten en in de Romeinse tijd lag bij deze plek de stad Colonia Ulpia Traiana en de belangrijke legerplaats Castra Vetera. In het archeologisch park bij de stad zijn originele resten van gebouwen terug te vinden. Ik was hier ooit met een excursie van de middelbare school. Zeker een aanrader.

Ook elders op de route komen we verschillende keren overblijfselen tegen uit de Romeinse tijd. Uitgebreide informatieborden en plaatsaanduidingen geven de geïnteresseerden een beeld van hoe het graanveld of het bos dat er nu ligt, er een paar duizend jaar geleden uitzag.

Omleidingen

De route kent opvallend veel omleidingen. Wegwerkzaamheden maken dat ook fietsers geen gebruik kunnen maken van bepaalde wegen of bruggen. Op de site van de Römer-Lippe-Route staat dit allemaal aangegeven en wordt ook een alternatieve route beschreven. Uiteraard hadden wij dit van te voren niet bekeken en hebben we heel wat meer kilometers gefietst dan nodig was. Soms over saaie rechten wegen, soms over mountainbike-paadjes door bossen. Niet echt ideaal met onze volgeladen fietsen.

Ontmoetingen

Onderweg is veel te zien. Daarom staan we regelmatig even stil om een foto te maken, in het boekje te kijken of een informatiebord te lezen. We hebben meerdere keren gehad dat er, zodra we afstapten, iemand naar ons toekwam en vroeg of hij ons kon helpen. Nadat we ontkennend geantwoord hadden, kwam het gesprek – uiteraard – op fietsen en de omgeving. Het heeft een aantal leuke gesprekken opgeleverd.

Zo vertelt een oude man op een e-bike in Detmold dat hij elke dag een rondje fietst “das ist gut für die Knochen”. Het verbaast hem niet dat we Nederlands zijn. Hij ziet de laatste jaren steeds meer fietsende Nederlanders. “Terecht”, merk ik op, “gezien de omgeving”. Daar is hij het volkomen mee eens.

Op onze laatste camping in Duitsland ontmoeten we een vakantiefietser uit Rotterdam die al vijf weken onderweg is. Hij heeft een rondje Zwitserland gedaan en heeft het nu wel weer gehad. Hij wil naar huis en het liefst voor de finale van het voetbal, de volgende dag. Dat wordt nog even doorfietsen, merken we op. Hij ziet het wel zitten. De dag ervoor had hij 140 kilometer afgelegd “en ook nog een lekke band geplakt”.

Overnachtingen

Tijdens de Römer-Lippe-Route hebben we een aantal bijzondere overnachtingen gehad. Zo was er de camping Uentrop bij Hamm die op zichzelf erg rustig was, ware het niet dat de snelweg praktisch over de camping liep en de koeltorens van de verderop gelegen industrie ons uitzicht vormden. Het hotel Zur Rauschenburg bij Olfen was typisch Duits. Idyllisch gelegen aan de Lippe stond het statige gebouw aan de rand van het bos. De kamers waren sinds de jaren 50 niet meer veranderd en de zware houten meubels gaan nog wel een tijdje mee. We hebben er heerlijk op het terras gezeten en genoten van onze schnitzel.

De laatste camping aan de route lag bij Wesel aan de Rijn. We kwamen er aan op een vrijdagmiddag. Dit bleek geen goede combinatie. De camping was immens (het was een kilometer lopen van onze tent naar de douches) en de halve omgeving was uitgelopen om op die plek het weekend door te brengen. Wat een contrast met de boerencamping in Drempt (Achterhoek) waar we de volgende avond een plekje in de boomgaard vonden: “die ladder staat er om de kersen te plukken, dus ga vooral je gang.”

Meer informatie

Romeinse cijfers geven onderweg het aantal afgelegde kilometers vanaf de bron van de Lippe aan

Meer informatie over de Römer-Lippe-Route vind je op de site. Hier kun je ook de GPS-track downloaden. De hoofdroute is 295 kilometer lang. Regelmatig echter heb je de mogelijkheid om een alternatieve route te fietsen (een Schleife) langs een Romeinse bezienswaardigheid of mooie natuur. Zowel de hoofdroutes als de Schleifen zijn gemarkeerd en in het Bikelineboekje aangegeven. Ook vind je onderweg regelmatig grote roestrode stalen platen met Romeinse cijfers. Deze cijfers geven het aantal kilometers aan vanaf de bron van de Lippe.

De markering bestaat uit rood-blauw-witte vierkantjes waarin je een gestileerde Romeinse helm en de Lippe kunt ontwaren. De bordjes hangen onderaan de richtingaanwijzerbordjes.

Benieuwd naar onze ervaringen op de EmsRadweg? Lees het hier.

Fietsen langs Duitse rivieren | EmsRadweg

On 14 juli 201920 juli 2019 door Door SuzanneinFietsen3 reacties

In de zomer van 2019 fietsen we in twee weken langs twee Duitse rivieren. De eerste week fietsen we vanuit Nederland naar de EmsRadweg en pakken deze route in Ditzum op. Ditzum is een klein vissersplaatsje vlakbij de monding van de Ems in Emden. Vanaf hier zakken we af naar de bron van de Ems bij Hövelhof. Daar steken we over naar Detmold om in de tweede week de Römer-Lippe-Route te fietsen. De rivier de Lippe volgen we van bron naar monding in de Rijn, tussen Wesel en Xanten. Vanaf Xanten fietsen we weer terug naar Nederland. We zijn dan 1050 km verder, hebben verschillende landschappen doorkruist en zijn veel ontmoetingen en indrukken rijker.

Naar de EmsRadweg toe

Het is boven de 30 graden als wij in twee dagen via Overijssel, Drenthe en Groningen naar Ditzum in Noord-Duitsland fietsen. De Nederlandse provincies doen niet onder voor het Duitse Ostfriesland. We rijden door de verstilde Zwarte Dennen bij Staphorst, over het mooiste fietspad van Drenthe in het Dwingelderveld en door het prachtige natuurgebied Bovenlanden (inclusief een verzonken dorp) in Noord-Groningen. We kamperen op twee mini-campings in Eursinge en Bellingwolde, waar het goed toeven is.

Bad Nieuweschans (en daarmee de grens) is niet ver meer

De EmsRadweg bereiken we de volgende ochtend. In ons routeboekje wordt de route van bron tot monding beschreven. Wij fietsen hem andersom en dus bladeren we terug in het boekje. In het veld is de route gelukkig beide kanten op gemarkeerd. Emden is de officiële start (of einde) van de route. Wij besluiten om de route in Ditzum, 10 km van Emden, op te pakken. Emden ligt aan de overkant van de Ems en dat retourtje met de pont geloven we wel.

Fietsen over de EmsRadweg

Ditzum is een oud vissersdorpje aan de monding van de Ems. Het landschap van Ostfriesland is kaal en het eerste deel van de route fietsen we voornamelijk langs de dijk, af en toe laverend tussen de schapen. De weg is vlak en zal dit ook blijven tot aan de bron bij Hövelhof.

Laveren tussen schapen langs de dijk bij Ditzum

De Ems is breed en de binnenvaartschepen varen af en aan. Ook kun je hier een enorm cruiseschip tegenkomen dat in de Meyer-werf in Papenburg wordt gebouwd. Al jarenlang een onderwerp van discussie tussen natuurliefhebbers en de werf. De eerste groep ziet graag dat de Ems een natuurlijke loop houdt en de natuur bewaard blijft. De werf en de lobby eromheen daarentegen hebben voor de gebouwde cruiseschepen een diepe en brede rivier nodig.

Binnenvaartschepen komen onderweg in de Ems en in het er parallel aan lopende Dortmund-Ems-Kanal tot aan Rheine 13 sluizen tegen. Bij Greven, vroeger de laatste bevaarbare Emshaven, wordt de rivier te smal en zien we alleen nog plezierjachtjes, kano’s en op een gegeven moment zelfs dat niet meer. De serieuze rivier wordt in krap 400 km een lieflijk stroompje met overhangende bomen, koeien op de oevers en wuivende graanvelden erlangs. Wij kamperen aan de Ems, drinken er Kaffee und Kuchen naast, steken haar over in oude dorpjes met traditionele vakwerkhuizen en af en toe biedt zij een thuis aan een kunstwerk.

De Ems van monding tot bron deel 1: van Ditzum (bovenaan) tot aan Rheine (onderaan)

In de bossen bij Hövelhof bereiken we na zes dagen fietsen de bron van de Ems. In een informatiecentrum lezen we over de rivier, een paar honderd meter verderop vind je de bron. Het ligt bij een militair oefenterrein dat sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog Engels is. Al sinds het begin van de route heb ik een plek voor ogen waar je het water ziet opborrelen. De werkelijkheid is anders. Langs de vlonders waar je overheen loopt, zie je wat water glinsteren dat verder het bos in loopt. Naar het schijnt is dit overigens niet de echte bron. Die ligt even verderop, binnen de grenzen van de militaire zone.

De Ems van monding tot bron deel 2: van Telgte (bovenaan) tot aan de bron bij Hövelhof (onderaan)

Geschiedenis

Een aanleiding voor mij om de EmsRadweg te fietsen, was het boek Het lied van de Eems (2011) van Aafke Steenhuis. In dit boek fietst zij de EmsRadweg en vertelt over de geschiedenis van de rivier en het omliggende gebied. Ik herlees het tijdens onze fietsvakantie en dat maakt dat ik met hele andere ogen naar de omgeving kijk.

We doorkruisen Ostfriesland en Emsland, gebieden met een lange en niet altijd rooskleurige geschiedenis. In vroeger tijden waren het arme streken en werd er turf gewonnen. Net als aan de Nederlandse kant van de grens.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog waren er maar liefst 15 straf-, concentratie- en krijgsgevangenenkampen in het Emsland. Het plaatsje Haren (Ems) is vlak na de oorlog nog een paar jaar Pools geweest. De Poolse soldaten die meevochten aan de geallieerde zijde en Poolse dwangarbeiders uit de kampen konden niet meer terug naar huis. Het land lag achter het IJzeren Gordijn. De Britse bezettingsmacht besloot toen de oorspronkelijke bevolking van Haren (Ems) weg te sturen en de huizen beschikbaar te stellen aan de Polen.

Moin

Onderweg komen we veel andere fietsers tegen die veelal op elektrische fietsen de route de andere kant op fietsen. Deze fietsers en ook de wandelaars groeten ons met moin. De groet die de Groningers ook niet vreemd is. Tot ver in het zuidelijke stroomgebied van de Ems groeten we op deze manier, totdat hallo en morgen de boventoon gaan voeren. Volgens Aafke Steenhuis kunnen mensen aan beide kanten van de grens elkaar prima verstaan als ze dialect spreken. Ze kan het weten, ze heeft het zelf uitgetest.

Eichenprozessionsspinner

Hier hadden we beter niet kunnen stoppen

Een paar dagen nadat we vertrokken zijn, haalt hij het nationale nieuws: de eikenprocessierups. In vergelijking met voorgaande jaren is het aantal rupsen verdriedubbeld. De brandhaartjes van de beesten zorgen voor hevig jeuk bij mens en dier. Het is dus oppassen geblazen. De rood-witte linten om de eikenbomen waarschuwen de voorbijgangers. In Duitsland krijgen we dit allemaal niet zo mee. Maar ook daar zijn de beesten aan een opmars bezig. We zien de borden, maar staan er niet zo bij stil. Tot vlak voor Warendorf.

Vanwege de warmte pauzeren we even in de schaduw van een grote boom. Pas later zien we het bord en daar vlak naast het nest van de Eichenprozessionsspinner. Ik maak nog even een foto, maar het kwaad is al geschied. ’s Avonds blijken we toch wel veel – naar we denken – muggenbulten te hebben en er komen steeds meer bij, op de vreemdste plekken. De rups heeft toegeslagen. De dagen erna vermijden we ondanks de aantrekkelijke schaduw alle eikenbomen, met of zonder bord. Dit niet weer.

De plaatsjes langs de Ems

Met de klok mee vanaf rechtsboven: Papenburg; Kloster Bentlage bij Rheine; Leer; Telgte; Rietberg; Rheda-Wiedenbrück; Warendorf; Hövelhof

De Ems komt door en langs verschillende leuke stadjes, zoals:

– Leer, een havenstadje met oude straatjes en huizen;
– Papenburg, dat doorkruist wordt door grachten boordevol bloembakken (zowel erin als erlangs);
– Rheine en het Kloster Bentlage, waar we met oud en nieuw waren en dat er nu, in de zon en met de bomen vol in blad, toch wel heel anders uitziet;
– Telgte, een oud stadje met een mooie kerk en een kunstwerk in de Ems van een man met een zwemband;
– Warendorf, met een pleintje met typisch Duitse geveltjes en een kerk met het opschrift ‘Nütz die Zeit’;
– Rheda-Wiedenbrück, met levensechte beelden van alledaagse mensen van keramiek;
– het sprookjesachtige Rietberg waar we naast de Ems, die veel weg heeft van een snelstromend beekje, onze cappuccino met overheerlijke Himbeerenkuche eten;
– Hövelhof, waar we voor het voormalige jachtslot van een bisschop uit de middeleeuwen van onze lunch genieten.

Overnachtingen

Op Camping Quellental bij de bron van de Ems

Tijdens de EmsRadweg hebben we verschillende soorten overnachtingen. We slapen op campings, sommigen iets groter dan we willen, soms in het gezelschap van eenden of kippen (inclusief een haan die om 4 uur ’s ochtends wakker werd), in een jeugdherberg, in een hostel op een boerderij in bedrijf en als enige gasten in een pension in een groot huis. Aanraders zijn voor ons:

– Querdel’s Hof in Emsbüren, overnachten in een pension met meerdere kamers in een groot huis in the middle of nowhere, dat eigendom is van een boerenfamilie. Het ontbijt van voornamelijk zelfgemaakte producten, is een kilometer verderop, in de tuin van de boerderij.
– Hotel Meier-Westmeyer in Marienfeld zit in een oude, nog in bedrijf zijnde boerderij in het rustige dorpje Marienfeld. Er is een oud klein goederenliftje waarmee we onze fietstassen eenvoudig naar de tweede verdieping kunnen krijgen.

Meer informatie

Meer informatie over de EmsRadweg staat op de site van de route. Hier vind je o.a. de omleidingen, informatie over de omgeving en de GPS-track. Ook staat hier een link naar de praktische app van de EmsRadweg, waarmee je o.a. heel makkelijk de afstand tussen twee punten kunt bepalen. Heel handig als je ’s avonds voor je tentje de route van de volgende dag uitstippelt.

De EmsRadweg is ook gemarkeerd, zoals veel fietsroutes in Duitsland. De markeringsbordjes zijn vaak vierkantjes die onder de richtingaanwijzerbordjes hangen. De EmsRadweg is herkenbaar aan de groene E in beeld en spiegelbeeld. In verband met omleidingen kun je eigenlijk niet alleen op deze markering fietsen. Neem in ieder geval een fietsrouteboekje mee (wij hadden het boekje van Bikeline) of de GPS-track.

Benieuwd naar onze ervaringen op de Römer-Lippe-Route? Lees het hier.