Twentse Tocht | Hof Espelo en Lonnekermeer

Route: Twentse Tocht 3 Hof Espelo – Lonnekermeer uit Twaalf Twentse tochten (2019) van Truus Wijnen. Klik hier voor de digitale versie op Wandelzoekpagina.
Afstand: 17 km
Start: Parkeerplaats Bezoekerscentrum Koetshuis Hof Espelo, Weerseloseweg 259 Enschede
Eind: Parkeerplaats Bezoekerscentrum Koetshuis Hof Espelo, Weerseloseweg 259 Enschede

Op Twitter en Instagram volg ik Truus Wijnen die daar met groot succes ‘haar’ Twente promoot als wandelgebied. Na alle mooie foto’s en wandelbeschrijvingen besluiten ook wij een paar dagen naar Twente te gaan. Uiteraard koop ik het wandelboekje Twaalf Twentse tochten van – jawel – Truus Wijnen, waarin twaalf rondwandelingen beschreven staan door het Twentse land.

De wandeling ‘Hof Espelo – Lonnekermeer’ is in 2015 door de bezoekers van Wandelzoekpagina verkozen tot ‘mooiste wandeling van het jaar’. Dat maakt me nieuwsgierig. Op een doordeweekse dag parkeren we de auto bij het bezoekerscentrum Koetshuis Hof Espelo van Landschap Overijssel. Hoewel er naast het gebouw een stuk of 15 mensen (vrijwilligers?) gezellig koffiedrinkend in een cirkel zitten, is het bezoekerscentrum niet open. Enkel op zondag.

Bij bewolkt weer lopen we over bospaden en lanen over landgoed Hof Espelo. Het is een van de landgoederen rondom Enschede die door rijke textielfabrikanten gekocht werden. Zij bouwden er o.a. hun zomerverblijf. We wandelen door het begin deze eeuw aangelegde sterrenbos (een bos met paden in de vorm van een ster) en komen in de wildernis terecht. Letterlijk.

We komen in de Wildernis terecht

Via de Hartjesbosweg (waar komt die leuke naam vandaan?) komen we uit bij landgoed Lonnekermeer waarop twee meertjes liggen. Deze meertjes zijn ontstaan toen er zand afgegraven werd voor de aanleg van de Twentse spoorlijnen. Op een bankje kijken we uit over het water en even waan ik me in Zweden. Totdat twee hondenuitlaters, plat Twents pratend, langslopen.

Het lijkt wel Zweden

Langs veel eiken met de eikenprocessierups maken we een lus om de meertjes. Op panelen langs het pad staan verschillende gedichten van de Twentse dichter Willem Wilmink, zowel in het Nederlands als in het Twents. We wijken ietwat af van de route in het boekje om er nog een paar meer mee te pakken. Deze kans laat ik me niet ontglippen.

Gedichten van Willem Wilmink op landgoed Lonnekermeer

Het wordt zonniger en dat merk je aan de natuur. Steeds meer vlinders fladderen op, vogels zingen naar hartenlust. Op de kleine bospaadjes en brede zandwegen blijven we regelmatig staan om naar een fladderaar te kijken. In de bermen staat kamille, dat heerlijk geurt. Via een beekje dat idyllisch door het bos meandert komen we bij de campus van de universiteit Twente uit.

De route gaat dwars over de campus waar de studentenonderkomens, de collegezalen, maar ook veel voorzieningen zijn. Het lijkt wel een dorp op zich. Mooi gelegen, direct grenzend aan de natuur. Nu erg rustig, maar in andere maanden waarschijnlijk een stuk drukker. Aan de wandelboulevard besluiten we een broodje te eten met uitzicht op een vijver met een half verzonken klokkentoren: het Torentje van Drienerlo. Het is een ontwerp uit 1979 van Wim T. Schippers en staat symbool voor het achterblijven van kerkelijke dogma’s bij nieuwe wetenschappelijke inzichten. Twee meerkoeten zorgen voor vermaak terwijl ze een nest in gereedheid brengen. Twee zwanen kijken vanaf de kant toe hoe de ene meerkoet op en neer zwemt met takjes en blaadjes, terwijl de andere ze aanpakt en het nest ordent.

Torentje van Drienerlo

Vanaf de campus lopen we over kleine paadjes, langs mannen in witte pakken die de eikenprocessierups verwijderen en langs meerdere hardlopende studenten over bospaden in een paar kilometer weer terug naar de auto.

University of Twente

Leuk om eens de campus van universiteit Twente te hebben gezien. Het ligt er mooi te midden van het groen. Ook de wandeling zelf was de moeite waard. Het maakt me benieuwd naar de andere tochten uit het boekje.

Welke wandeling uit Twaalf Twentse tochten kunnen jullie me aanraden?

Aan het einde van de wandeling brak de zon goed door

Elke Maand Een … | Verhaal achter een portret

Elke Maand Een: Museum
Museum: Rijksmuseum Twenthe
Waar: Enschede

Eindelijk zijn de musea weer open. Tijdens een midweek Twente grijpen we onze kans en bezoeken op een regenachtige dag Rijksmuseum Twenthe. Ik was er eenmaal eerder vanwege een tentoonstelling van de werken van William Turner. Erg mooi, maar vreselijk druk. Op deze doordeweekse dag is het een stuk rustiger.

Naast een tentoonstelling over Picasso en Matisse (een expositie over beide schilders zagen we in 2016 in Kunstmuseum Pablo Picasso Münster) zijn er hoogtepunten uit de eigen collectie te zien: De Schatkamers. Een portrettengalerij is onderdeel van deze expositie. In twee kamers hangen allerhande portretten: één kamer met echtparen en één kamer met enkel individuen.

In die tweede kamer word je omringd door mensen. In sober zwart geklede heren met witte kragen kijken je aan, terwijl je de ogen van de dame in de groene japon met haar hoed met zwierige veer in je rug voelt priemen. Waar je ook kijkt, de mannen, vrouwen en kinderen kijken terug. Sommige al sinds de 16e eeuw, andere pas sinds enkele jaren. Ruim 500 jaar portretkunst bijeen gebracht op drie muren. Intrigerend.

Jan Adam Kruseman, 1852

Mijn aandacht wordt getrokken door een portret van een jonge vrouw met een boek in haar hand. Ze poseert voor de druivenranken, leunend tegen een muurtje. Pijpenkrullen omlijsten haar gezicht, dat door de zwarte jurk met kanten kraagje en camee, mooi uitkomt. De voorkant van het boek houdt ze ondersteboven, maar de titel is duidelijk te lezen: Eerste gedichten van P.A. de Genestet uit 1852. Ergens gaat er een belletje rinkelen.

Detail van het schilderij

De geportretteerde vrouw blijkt Henriette Bienfait (1824 – 1859) te zijn, echtgenote van de in zijn tijd zeer bekende dichter en dominee Petrus Augustus de Génestet (1829 – 1861). Op het schilderij uit 1852, geschilderd door Jan Adam Kruseman, pleegvader van de Génestet, ziet Henriette er goed uit. Ze is dat jaar net getrouwd met haar dichter en samen zullen zij vier kinderen krijgen. Zeven jaar later verandert alles. Tuberculose krijgt vat op het gezin en in een paar jaar tijd overlijden Henriette, een van haar zoontjes en ook haar man.

Elk schilderij dat in deze kamer hangt, groot of klein, oud of recent, heeft zo zijn eigen verhaal. Het zijn allemaal portretten van mensen die geleefd hebben, rijkdom en armoede, geluk en ongeluk hebben gekend en op een enkeling na nu overleden zijn. Op de bordjes kan de museumbezoeker wat summiere gegevens vinden. Om te achterhalen hoe al deze levens eruit zagen, zal de nieuwsgierige bezoeker wat meer moeite moeten doen. Het maakt dat ik bij een portret en helemaal bij een galerij met portretten wat langer stil blijf staan. Letterlijk. Gelukkig was het rustig in het museum.

Net als vorig jaar is de Elke Maand Een …- uitdaging in 2020 een combinatie van eerdere uitdagingen. Afgelopen jaren schreef ik elke maand over respectievelijk een museum (2015), een route (2016), een foto (2017) en een straatgedicht (2018). Ook dit jaar komen alle eerdere categorieën aan bod. Een overzicht van de artikelen vind je hier.

Schilder van het licht

Afbeelding: klear.com

We lopen over grond vol herinneringen als we de afstand tussen parkeerplaats en museum overbruggen. Vijftien jaar geleden stond hier een fabriek. Nu is er alleen nog een monument omringd door enkel nieuwe huizen. De wijk is ongewild een nieuwbouwwijk geworden nadat zich hier een van de grootste rampen uit de recente Nederlandse geschiedenis had voltrokken. Ook het museum dat we bezoeken heeft geleden onder de ramp. Het staat aan de rand van de wijk en was na 13 mei 2000 zo erg beschadigd dat het een jaar heeft geduurd, voordat het de deuren weer kon openen voor bezoekers. Als door een wonder, zoals het museum zelf zegt, was de collectie onbeschadigd gebleven.

We zijn op weg naar Rijksmuseum Twenthe in Enschede waar een tentoonstelling van het werk van Joseph Mallord William Turner (1775 – 1851) is ingericht: Gevaar & Schoonheid – Turner en de traditie van het sublieme. De TomTom had ons keurig naar de voordeur van het museum geleid en – na even zoeken – naar de verderop gelegen parkeerplaats Roombeek.

Vanuit een zonnige herfstdag stappen we een donkere zaal binnen. We zijn niet de enige en we moeten moeite doen een glimp op te vangen van de – overigens wel weer zonnige – schilderijen van de ‘schilder van het licht’. De menigte schuift door en wij schuiven mee. Langs Britse vergezichten, Venetiaanse stadsgezichten en dreigende desolate landschappen.

De ontwikkeling in het werk is duidelijk te zien. Van herkenbare landschappen naar abstracte vervloeiing van vormen, waarbij het geschilderde bijna geheel versmelt met het licht. De werken blijven herkenbaar door het kleurgebruik. De lichte gele kleuren, het licht in de werken, maken een schilderij onmiskenbaar tot een Turner. De Engelse meester schildert dat wat hij beleeft als hij een landschap ziet, niet enkel een natuurgetrouwe weergave van de werkelijkheid. “He carried art further than it had gone before” zegt zijn biograaf Walter Thornbury over Turner.

In de verschillende themazalen hangt Turner niet alleen. Hij wordt geflankeerd door diverse schilders uit de Europese kunstgeschiedenis, van de late middeleeuwen tot nu. Oude bekenden komen voorbij: Jan Toorop, Claude Lorrain, Claude Monet. Lang blijf ik hangen in de zaal met het thema ‘Hope, Hope, fallacious Hope! Where is thy market now?’ waar de ongrijpbare en vernietigende kracht in de natuur en nietigheid van de mens centraal staat. Het schilderij The Fifth Plague of Egypt hangt er tegenover het magisch-realistische Chateau en Espagne van Carel Willink. Beide fascinerende werken.

‘The Fifth Plague of Egypt’ – William Turner en ‘Chateau en Espagne’ – Carel Willink
Afbeeldingen: rijksmuseumtwenthe.nl en wikiart.org

Het is welhaast overweldigend, deze tentoonstelling. Zoveel verschillende werken, zoveel eeuwen schilderkunst. Eigenlijk zouden we op een rustig moment nog eens terug moeten gaan. De tijd moeten nemen voor de thema’s, de verschillende schilderijen in die themazaal. Als voorbereiding ons inlezen over deze man die bijna 150 jaar na zijn dood zoveel mensen naar Enschede trekt. Naar een plek waar de geschiedenis niet ophoudt bij de muren van het museum.

De tentoonstelling Gevaar & Schoonheid – Turner en de traditie van het sublieme is niet alleen in Enschede te zien. Ook in Museum de Fundatie in Zwolle zijn de werken van Turner te ervaren. Benieuwd naar deze ‘schilder van het licht’? Je kunt de tentoonstelling nog tot en met 3 januari 2016 bezoeken.

Dit museumbezoek telt mee voor de uitdaging ‘Elke maand een museum‘.