Route: Westerborkpad
Afstand: 16 km
Startpunt: Station Nijkerk
Eindpunt: Station Putten
Op een zonovergoten dag waarbij het lentegroen van de bomen scherp afsteekt tegen de strakblauwe lucht stappen wij uit de trein in Nijkerk. Twee weken geleden waren we hier ook en sloten toen de etappe af met een terrasje. Deze achtste etappe blijkt precies langs datzelfde terrasje te lopen, nu nog verlaten. We lopen verder het centrum in en komen in de Singel – een winkelstraat – waar we op zoek gaan naar nummer 11. De plek waar vroeger de synagoge stond.
Voor één van de winkels zien we scouts op hun knieën zitten. Pas als we een paar passen verder zijn, zien we dat ze met tandenborstels en koperpoets struikelstenen aan het schoonmaken zijn. Een oudere meneer op een rollator kijkt toe, een mevrouw maakt foto’s. Ik zie mijn kans schoon en vraag of ik een foto mag maken voor de blogpost die ik over deze etappe van het Westerborkpad ga schrijven. De scouts vinden het geen probleem en gaan rustig verder.
We hebben echter de interesse van de oudere meneer gewekt. Hij wijst op de achterkant van het routeboekje dat ik in mijn hand heb. Hier staat een afbeelding van het Joods Monument in Nijkerk. “Dat monument heb ik onthuld” vertelt hij niet zonder enige trots. Hij blijkt Louk de Liever te zijn, een overlevende van Bergen-Belsen en daarmee één van de overlevenden van de voormalige Joodse gemeenschap in Nijkerk. In 2002 onthulde hij het Joods Monument Nijkerk, waar wij later deze etappe nog langs komen.
Hij vertelt dat de scouting periodiek de struikelstenen in Nijkerk schoonmaakt. In Amersfoort is het een ander verhaal. Daar zijn de struikelstenen van zwart graniet – zoals ons tijdens de vorige etappe al opviel. De maker van de ‘Stolpersteine’, kunstenaar Gunter Demnig, kon de grote order van de stad niet aan, omdat hij slechts een beperkt aantal stenen per jaar maakt. Om die reden is voor een andere uitvoering gekozen van de herdenkingsstenen.
In Nijkerk glimt de messing bovenplaat van de struikelstenen inmiddels alsof ze net zijn neergelegd. De scouts maken aanstalten om verder te gaan en ook wij vervolgen onze weg, onder de indruk van deze toevallige ontmoeting. Via nummer 11, waar een bronzen plaquette in de gevel herinnert aan de synagoge die hier eens stond, lopen we verder door het centrum. Langs de haven en het stadhuis komen we uiteindelijk bij het bewuste monument uit.
Het monument bevat veel symboliek. De stenen driehoeken staan in de vorm van een Davidster en het blauw en wit verwijzen naar de Israëlische vlag. De drie druppels – tranen van glas – in het monument blijken meer te herbergen dan je op het eerste gezicht ziet. De eerste bevat de sleutel van de oude, inmiddels verdwenen, synagoge. De tweede druppel is leeggelaten als symbool voor de verdwenen Joodse gemeenschap. De derde traan bevat een kleine sleutel, die symbool staat voor de toegang tot een hoopvolle toekomst. Een bijzonder monument, zeker na onze ontmoeting met de onthuller.
De etappe gaat verder over de Havenlijn, de voormalige havenspoorlijn, en we lopen geleidelijk Nijkerk uit. De route volgt de spoorlijn richting Putten over een landweggetje omzoomd door knotwilgen. Het is hier goed toeven. De blaadjes zijn nog frisgroen, zoals je ze alleen ziet in de eerste weken na het ontluiken. De gele paardenbloemen in de groene weilanden stralen ons tegemoet. De karakteristieke boerderijen langs de weg en de zon maken het af. Een schitterend plaatje.
Via de Wallersteeg komen we op de Meskampersteeg, waar we moeten uitwijken voor een grote groep solexrijders. Het is er weer tijd voor. We lopen verder door natuurgebied Oldenaller in de richting van het kopje koffie op de kaart met de naam De Zoete Inval. Wij verwachten een toeristisch oord, maar niets blijkt minder waar. Bij een boerderij is een zelfbedieningspunt waar je koffie, thee en boerderij-ijs kunt krijgen. Vooral dat laatste gaat er goed in.
Na het ijs duiken we het natuurgebied Oldenaller weer in. We komen diverse bordjes van klompenpaden tegen en ook de nodige wandelaars. Nooit eerder een klompenpad gelopen, misschien toch maar eens doen. Over de lange Hellerweg gaat het richting Putten. Eenmaal in Putten aangekomen, leidt de route ons langs de Puttense voetbalclub waar het een drukte van belang is. Grote voetbalmannen en kleine voetballertjes lopen rond, spelen op de velden en stappen in en uit de auto’s. Waarschijnlijk een standaard zaterdag.
In Putten zelf lopen we al snel tegen het monument aan dat herdenkt dat op 2 oktober 1944 660 mannen weggevoerd worden als vergelding voor een kort daarvoor gepleegde aanslag. Slechts 48 van hen zouden terugkeren. Het beeld van de weduwe staat in de richting van de Oude Kerk, waarvandaan de mannen werden weggevoerd naar kamp Amersfoort. Na de wegvoering is Putten grotendeels in brand gestoken. Aan de andere kant van de straat staat de Gedachtenisruimte waar de namen van de overledenen en het verhaal erachter te lezen is. Wederom een plek om bij de geschiedenis en de verschrikkelijke gebeurtenissen stil te staan.
De laatste kilometers naar het station lopen we door een brede laan met hoge bomen. Het ziet er vredig uit. Wij kijken echter met een andere blik naar de huizen om ons heen. Welke huizen zijn nieuw en welke zijn gespaard gebleven bij de brand van oktober 1944?
Benieuwd naar de andere etappes van het Westerborkpad? Hier vind je de verhalen over de etappes tot nu toe.
Door Suzanne 