Straatgedicht | Waterdichter

On 15 januari 2022 door Door SuzanneinTaalEen reactie plaatsen

Soort gedicht: Muurgedicht
Dichter: Niels Blomberg
Plaats: Gemaal Smeenge bij Kraggenburg

Gedicht van Niels Blomberg op Gemaal Smeenge

Het is maart 2021 als ik mijn eerste straatgedicht van Flevoland op de foto zet. Die ochtend zijn we vertrokken uit Vollenhove om de derde etappe van het Pionierspad te wandelen. Het is grijs en koud, maar het Waterloopbos waar de etappe doorheen loopt, maakt een hoop goed. We dwalen langs uiteenlopende modellen van waterwerken van over de hele wereld in verschillende staten van onderhoud.

Na een cappuccino-to-go met lekkers vangen we het laatste deel van de etappe aan. Bij de Zwolsevaart in de buurt van Kraggenburg stuiten we op een gemaal met – heel verrassend – een muurgedicht. De vier regels beschrijven het gemaal in zijn omgeving. Gemaal Smeenge staat op de grens van het oude land (Overijssel) en de Noordoostpolder, het nieuwe land. Het is

snijpunt van stromen en bomen
van hoogwater en laagland
van nieuwe vaart en oude route
van havenstad en boerendorp

Onder het gedicht staat de naam van de dichter en zijn functie: waterdichter waterschap Zuiderzeeland 2011. Dat klinkt interessant, waterdichter. Niels Blomberg (1958) blijkt al sinds 2006 waterdichter te zijn, de eerste van Nederland. In navolging van de vele stads- en dorpsdichters. In die hoedanigheid heeft hij meerdere watergedichten geschreven voor dit waterschap. Zo prijkt op elk van de zeven gemalen van Flevoland een vierregelig muurgedicht van Blomberg. Elk gedicht beschrijft het gemaal en zijn omgeving.

En ook elders in de provincie zijn gedichten van de waterdichter terug te vinden. Volgens straatpoezie.nl zijn er in Flevoland op dit moment elf straatgedichten van de hand van Niels Blomberg. Een niet gering aantal. Zijn watergedichten zijn gebundeld in twee bundels: Meer waterdicht (2010) en Woordenstroom (2015).

We zijn nog lang niet klaar met het Pionierspad, dat eindigt in Muiden. Er wachten ons nog zeker zes etappes in de Flevopolder. Wie weet hoeveel straatgedichten van de eerste Nederlandse waterdichter we nog tegenkomen!

Benieuwd naar de andere straatgedichten die ik afgelopen jaren tegenkwam? Hier vind je een overzicht.

Straatgedicht | Onder de bomen

On 10 september 202129 augustus 2021 door Door SuzanneinTaalEen reactie plaatsen

Soort gedicht: Muurgedicht
Dichter: Fetze Pijlman
Plaats: Nunspeet

Soms heb je dat. Dat je een gedicht leest en meteen denkt, ja, heel herkenbaar. In dit geval ging het om een straatgedicht, waar ik onverwacht tegenaan liep naast de ingang van het Bezoekerscentrum Nunspeet van Staatsbosbeheer.

Ik had daar afgesproken met een vriendin om een ANWB-wandeling te lopen. De weersvoorspellingen waren niet al te best en daarom kozen we voor een bosrijke omgeving. Dan zit je bij Nunspeet wel goed.

Het gedicht van Fetze Pijlman past perfect in zijn omgeving. Overal waar je kijkt zijn bomen. De schaduwen die Pijlman beschrijft, het schommelende licht, zal veel wandelaars bekend voorkomen. Wij zagen het niet die dag. Voor schaduwen is zon nodig.

Het gevoel dat spreekt uit het gedicht ervaar ik vooral als ik alleen loop. Zonder wandelmaatje, zonder mountainbikers. Ik in een verlaten bos. Zoals laatst nog op een vroege woensdagochtend bij Dalfsen Hessum.

Daar in het Vechtdal droegen de imposante stammen een dicht bladerdek. Maar de zon wist toch haar stralen er doorheen te werpen. Op het pad voor me verschenen banen licht. Dansend bij ieder briesje.

Mijmeren wil goed te midden van dat groen, te midden van die lichtbanen. Die er elk jaargetijde weer anders uitzien. Onder de bomen is het goed toeven. Dat heeft Pijlman goed gezien en vooral goed beschreven.

Het gedicht ‘Onder de bomen’ van Fetze Pijlman komt uit de dichtbundel Een ander pad. De Zonnewijzer (1986) en hangt al sinds 2014 op de gevel van het bezoekerscentrum. Het valt onder de Stichting Muurgedichten Nunspeet die de wijde omgeving van straatgedichten voorziet. Zo kwam ik in 2018 het mooie gedicht ‘Landschap 2’ van Jozef Deleu tegen in Hulshorst. Ook dit gedicht heeft heel toevallig het wandelende licht als onderwerp.

Benieuwd naar de andere straatgedichten die ik afgelopen jaren tegenkwam? Hier vind je een overzicht.

Straatgedicht | Terug naar Oranjewoud

On 1 februari 202121 april 2021 door Door SuzanneinTaal1 reactie

Soort gedicht: Steengedicht
Dichter: Baukje Wytsma
Plaats: Oranjewoud

Toen
Op een stralende voorjaarsdag vorig jaar spraken een collega en ik af voor een korte wandeling. We werkten al enkele maanden thuis en hadden sterk de behoefte om elkaar weer eens in levende lijve te zien. Op zo’n schermpje bestaan collega’s immers enkel uit een hoofd en schouders (en een hand als je geluk hebt).

Op Landgoed Oranjewoud bij Heerenveen maakten we omstreeks lunchtijd een rondje, genoten van de zonnestralen en de bloeiende planten om ons heen. En passant pikten we nog enkele gedichten mee uit het Poëzijpaad Oranjewâld dat de wandelaar gedurende 10 kilometer vergast op allerhande gedichten, voornamelijk in het Fries. Helemaal vol energie door de zon, de bloeiende natuur en de gesprekken in levende lijve stapten we in onze auto’s en keerden terug naar onze laptops.

Nu
We zijn acht maanden verder. In de Poëzieweek 2021 is het grijs, regenachtig en koud. We werken nog steeds thuis. De positiviteit van dat zonnige voorjaar is steeds lastiger op te roepen. Hoe lang gaat deze situatie nog duren, wanneer breekt nou eindelijk dat voorjaar eens aan? Op social media en blogs zie ik veel gedichten voorbijkomen. De variatie kan niet groter zijn. Welk gedicht zou ik de wereld in willen sturen?

Ik denk terug aan die wandeling. Het lijkt zo lang geleden. Ik klik de foto van het gedicht van Baukje Wytsma open, dat we toen in de Overtuin tegenkwamen. In de felle zon lichten de witte letters op. De schaduw van mijn hand met telefoon vangt een deel van de strofen van het sonnet in een slordige rechthoek.

De Friese woorden brengen mij terug naar dat moment, wekken een gevoel op van een lang vervlogen tijd. Het helpt. Poëzie helpt. Dit is het gedicht dat ik de wereld in stuur.

Wat doet het gedicht met jou?

De dichter en de plek
Baukje Wytsma (1946) schrijft veel, voornamelijk in het Fries. Zo heeft ze negen dichtbundels, vele kinderboeken, toneel, liedteksten, musicals en cabaret op haar naam staan. Op de site frieseliteratuur.nl wordt zij de Friese Rutger Kopland genoemd.
Over delen van het Poëzijpaad Oranjewâld liep ik al eerder met de prachtige Trage Tocht Oranjewoud.

Benieuwd naar de andere straatgedichten die ik afgelopen jaren tegenkwam? Hier vind je een overzicht.

Elke Maand Een … | Gedichten op handen

On 6 oktober 202021 april 2021 door Door SuzanneinTaal8 reacties

Elke Maand Een: Straatgedicht
Soort gedichten: Bord-op-paal-gedicht
Dichters: Albertina Soepboer en Lammert Tesinga
Plaats: Groningen

Het klooster van Maria Virgo – Albertina Soepboer

Elke Pieterpadwandelaar die etappe twee van Winsum naar Groningen heeft gelopen, is er langsgekomen. Deze gedichten op twee cortenstalen handen. Toch zie ik weinig foto’s met deze gedichten op de talloze blogs, twitterberichtjes, instagramposts en facebookberichten over dit pad terugkomen. Lonkt de stad, valt het niet genoeg op of haalt een straatgedicht het niet bij de weidse panoramafoto’s van het Groninger landschap met imposante wolkenluchten?

Op een van die laatste dagen van 2019 werd ik aangenaam verrast. Begeleid door de knallen van het carbid schieten loop ik op een mooie winterdag door het verstilde Groninger land naar de provinciehoofdstad. Vlak voor het universiteitscomplex Zernike wijst een bord ‘naar het klooster’. Ik zie geen klooster, maar wel een gedicht. Kunstig uitgestanst in twee roestige handen.

Ik lees het gedicht, kijk of ik echt geen restanten van een klooster zie in het weiland, omringd door kale bomen en hoogspanningskabels en maak dan een foto. Voor mijn straatgedichtverzameling en om het verhaal erachter uit te zoeken. Even later kom ik een tweede gedicht tegen. Ook op handen, ditmaal van Lammert Tesinga. Niet een klooster maar een galgenveld is het onderwerp.

Thuis lees ik dat dit gebied een rijke geschiedenis kent. In de middeleeuwen stond hier het Benedictijner nonnenklooster Maria Virgo, een galgenveld en het Kasteel Selwerd (nu nog een wijk in Groningen). Op het kasteel woonden de heren van Selwerd die vanaf de twaalfde eeuw Groningen bestierden. Tussen 1992 en 1997 zijn op deze plek meerdere archeologische onderzoeken geweest. Er is besloten om de overblijfselen zo goed mogelijk in tact te houden en niet op te graven.

Om toch de geschiedenis van deze plek zichtbaar te maken, is er een poëzieproject gestart. In vier gedichten (er zijn er dus nog twee!) kan een voorbijganger nu lezen over wat er eeuwen geleden op deze plek was. De stalen handen hebben dezelfde vorm als de handen van de betreffende dichter. Een leuk detail.

Beide gedichten brengen me inderdaad terug naar de middeleeuwen. ‘Galgenveld’ laat weinig aan de verbeelding over. Wie de ‘ik’ ook is, straks is het gedaan met hem. Hij ontkomt niet aan de strop.

Galgenveld
Waar de dood
mij wacht,
daar ben ik werkelijk
alleen. Ik zie mijzelf,
ik loop, men duwt en schopt
en drijft mij naar de paal, omklemt
mijn hoofd en trekt het in de strop en trekt en trekt …
totdat ik wegzink in een waas. Dit is
waarvoor ik vrees,
wat zich straks
zondermeer
voltrekt.
Lammert Tesinga

Het gedicht over het klooster nodigt uit tot nadenken, gissen. Verwijst de kasteelruïne naar al wat er overgebleven is van Kasteel Selwerd, nadat de kasteelheer (Rudolf Prediker, ook wel ‘piraat van Reitdiep’ genoemd) werd onthoofd en het kasteel werd verwoest door de stad Groningen? En de oude geest van een valk? Daarvoor zou ik echt in de geschiedenis van deze plek moeten duiken. Ook zonder het gedicht helemaal te begrijpen, komt het verhaal bij me binnen.

Het klooster van Maria Virgo
De kloostermoppen zijn weer teruggekeerd in de klei.
Over het weiland scheren de lage zwaluwschaduwen.
’s Ochtends daalden de kloosterlingen de wierde af
In de kasteelruïne bezongen zij de aardse armoede
terwijl de dood nog rondwaarde. Toen de regen inzette,
droeg de hemel het kleurteken van een oud verbond.
Ze zagen hoe boven het klooster de oude geest bad
van een valk op jacht hoe hij sporen in de grond
bespiedde en zich toen liet vallen. De valkenierster
van het hart stak de leren handschoen naar hem uit.
Albertina Soepboer

De volgende keer dat ik in Groningen ben, ga ik op zoek naar de andere twee gedichten.

Net als vorig jaar is de Elke Maand Een …- uitdaging in 2020 een combinatie van eerdere uitdagingen. Afgelopen jaren schreef ik elke maand over respectievelijk een museum (2015), een route (2016), een foto (2017) en een straatgedicht (2018). Ook dit jaar komen alle eerdere categorieën aan bod. Een overzicht van de artikelen vind je hier.

Elke Maand Een … | De IJssel als muze

On 29 mei 202021 april 2021 door Door SuzanneinTaal4 reacties

Elke Maand Een: Straatgedicht
Soort gedicht: Grondgedicht
Dichter: Johanneke ter Stege
Plaats: Deventer

Het is zondag, begin maart. Deventer ligt aan de overkant van de IJssel. Een pontje vaart heen en weer om mensen over te zetten. Sinds kort weer, een paar dagen geleden stond het water nog te hoog. Ook wij wachten op het pontje naar Deventer, hoewel dat niet de bedoeling was vandaag. Een bom uit de Tweede Wereldoorlog gooide roet in het eten. We konden de geplande Marskramerpad-etappe van Deventer naar Beekbergen niet lopen en keren nu terug naar de Hanzestad die we een uur eerder verlieten.

Enigszins teleurgesteld, al andere plannen makend voor die dag, kijk ik naar de grond en vind onder mijn voeten een gedicht.

De IJssel

We hebben haar taille losgemaakt
ze mag weer vrijuit ademen
ze wentelt zich om en om in zichzelf
de breedste schepen kan ze dragen

We nestelen ons in het zand
van haar weids gemaakte oevers
we kietelen haar oppervlak
met pas gelakte nagels

Oh zij, reislustig tranendal dat
eeuwen voor ons heeft overleefd
is talloze malen bezien en bezongen
een jaar is voor haar
een vluchtige droom

Geen warme huid of schaterlach
zal haar ervan weerhouden
zich over je te buigen
om jou te zuigen in haar stroom

Johanneke ter Stege (Deventer Dichter)

Hoe toepasselijk is het onderwerp op deze plek. De rivier die voor me ligt wordt hier beschreven, welhaast bezongen. Het is een ‘zij’ met een indrukwekkende staat van dienst. Eeuwenlang stroomt ze hier al en zitten mensen aan haar oevers. En “kietelen” (ik kan me dit beeld zo voorstellen) “haar oppervlak met pas gelakte nagels”. Maar de IJssel heeft ook een ander gezicht en kan zich over diezelfde mensen buigen om ze “te zuigen in haar stroom”. Met het programma ‘Ruimte voor de Rivier’ van Rijkswaterstaat (niet voor niets de aanbieder van het gedicht) krijgt nu ook de IJssel meer ruimte om buiten haar oevers te treden: “Ze mag weer vrijuit ademen”.

Het gedicht doet me denken aan het reisprogramma ‘Langs de Rijn’ dat begin 2020 werd uitgezonden. Martin Hendriksma en Huub Stapel reizen langs de Rijn vanaf de bron in Zwitserland tot aan de monding in de Noordzee. Onderweg spreken ze allerlei mensen over de rivier. Vaak blijkt dat omwonenden de machtige stroom als een persoon zien, als een femme fatale of juist als vader Rijn. Een (grotere) rivier is heel bepalend voor de economie, maar ook de cultuur in dat gebied. Een rivier brengt verhalen met zich mee.

En inspireert dichters. Dit gedicht van Johanneke ter Stege is niet het eerste gedicht over de IJssel in mijn straatgedichtenverzameling. Eerder al kwam ik in een andere stad aan de IJssel, Zutphen, het gedicht ‘IJsselbrug in de ochtend’ tegen van H.C. ten Berge. Het beschrijft hoe de natuur ontwaakt langs en op de IJssel. Ook in Hattem verwijzen vier dichtregels van Ida Gerhardt op een oud pand naar die rivier. In het bijzonder naar de luchten in het voorjaar, zoals de schilder Jan Voerman ze schilderde.

Ida Gerhardt in Hattem en H.C. ten Berge in Zutphen (helaas niet goed te lezen door de steiger)

Er zullen ongetwijfeld meer IJssel-gedichten zijn, al dan niet in de openbare ruimte te zien. Ik ben blij met mijn meest recente aanwinst. Johanneke ter Stege zet de IJssel beeldend neer in mooie zinnen. Ik ben ervan overtuigd dat haar woorden menig pont-passagier even doet stilstaan. Om vervolgens op die pont met hele andere ogen naar dat water te kijken. Zo’n klein bootje op zo’n machtige stroom.

Elke Maand Een … | Toon Tellegen in Hattem

On 21 februari 202021 april 2021 door Door SuzanneinTaal3 reacties

Elke Maand Een: Straatgedicht
Soort gedicht: Muurgedicht
Dichter: Toon Tellegen
Plaats: Hattem

Een paar jaar geleden liep ik door het Gelderse Hanzestadje Hattem. Mooi gelegen op de grens tussen IJssel en Veluwe is het de ideale uitvalsbasis voor een wandeltocht of mountainbikeroute door de al enigszins heuvelende bossen in de omgeving. Tot mijn verrassing trof ik op een oud pand vlakbij de molen een straatgedicht aan.

Zal ik weggaan?

Zal ik weggaan?
Zal ik verdrietig worden en weggaan?
Zal ik het leven eindelijk eens onbelangrijk vinden, mijn schouders ophalen
en weggaan?
Zal ik de wereld neerzetten (of aan iemand anders geven), denken: zo is het genoeg
en weggaan?
Zal ik een deur zoeken,
en als er geen deur is: zal ik een deur maken, hem voorzichtig opendoen
en weggaan- met kleine zachtmoedige passen?
Of zal ik blijven?

Zal ik blijven?

Toon Tellegen

Toon Tellegen raakte me met zijn elf regels. De ik-persoon staat voor een keuze. ‘Zal ik weggaan?’ vraagt hij zich af. Hij denkt erover het leven voor een keertje onbelangrijk te vinden, de wereld neer te zetten (of aan iemand anders te geven) en een deur te zoeken. En, bedenkt de ik-persoon, als er geen deur is, zal ik hem maken. En dan zachtjes weggaan, ongemerkt. Of blijft hij toch hier? Heeft hij een keuze?

Ik vraag me af wat de ik-persoon achter zich wil laten. Zijn werk? Zijn leven zoals hij dat nu leeft? Of misschien wel het leven zelf? Het gedicht is op verschillende manieren te interpreteren. Elke lezer zal er weer zijn eigen betekenis uit halen. Ik lees er twijfel in, kalmte en hoop. En mooie bewoordingen. Het is herkenbaar voor velen: wie wil nu niet de wereld die je op je schouders torst even neerzetten of misschien wel aan iemand anders geven?

Dit gedicht komt uit de bundel Alleen liefde (2002). Ik kende Toon Tellegen eigenlijk alleen van zijn romans en kinderboeken, maar hij heeft ook ruim 30 dichtbundels op zijn naam staan. Hoog tijd om er eens eentje in huis te halen.

Elke Maand Een … 2019 | Terugblik

On 22 december 2019 door Door SuzanneinVerwondering3 reacties

2019 was een lustrumjaar voor de Elke Maand Een-uitdaging. Vijf jaar geleden begon ik met de uitdaging om elke maand over een museum te schrijven. De jaren daarop schreef ik over een foto met een verhaal, een route en een straatgedicht. In dit lustrumjaar besloot ik gedurende 2019 over alle vier de uitdagingen te schrijven.

Hoe is het me bevallen? Erg goed. Dit was geen lastig opgave. In enkele maanden schreef ik zelfs over meerdere zaken. Vooral die afwisseling maakte het leuk. Niet elke maand een museum, maar ook eens een route, een straatgedicht of een bijzondere foto waarbij het verhaal zich makkelijk laat schrijven.

Straatgedicht

Nog steeds kijk ik op de plekken waar ik kom om me heen, in de hoop een straatgedicht te spotten. Vaak lukt dat ook. Zo ontdekte ik dit jaar in de Passage in Den Haag, op station Utrecht Centraal, in Tilburg en in de veerterminal van Harlingen mooie exemplaren waar ik over schreef. Ik zag er echter veel meer, zoals deze in Naarden-Vesting.

Genoeg materiaal dus om volgend jaar mee verder te gaan.

Route

Naast wandelroutes in Zeeland, het Rijk van Nijmegen en het Eiland van Schalkwijk schreef ik dit jaar ook een artikel over een kanoroute. Een activiteit die ik graag, maar veel te weinig doe. Ik ben wel benieuwd of dit de kanoërs onder de lezers aangezet heeft tot kanoën.

Foto

Als ik iets aparts, bijzonders of gewoonweg moois zie, maak ik er een foto van. Soms leidt dit tot een verhaal. Zo kon ik dit jaar de lezer in de Hortus in Leiden niet ongemerkt voorbij laten gaan en werd het ook hoog tijd om de stiltecoupé in een artikel te verwerken. Daarnaast inspireerden een zak glutenvrij hondenvoer en een roze post-it me tot verhalen. Door foto’s als uitgangspunt te nemen krijg je verrassende posten.

Museum

Ik kom niet elke maand meer in een museum, maar toch wel met enige regelmaat. En altijd valt er weer iets op. Een kunstwerk, een persoon, een sfeer. Genoeg stof tot schrijven. De beschreven musea van dit jaar lagen verspreid over het (buiten)land, namelijk in Rheine in Duitsland, Oranjewoud en Tilburg.

Dus

Een behaalde uitdaging dus in 2019. Een overzicht van alle blogposten vind je hier. De afwisseling tussen de verschillende onderwerpen is me zo goed bevallen dat ik hier in 2020 mee doorga. Elke maand een Museum, Foto, Route of Straatgedicht in 2020!

Elke Maand Een … | Naar Terschelling

On 11 september 201921 april 2021 door Door SuzanneinTaal5 reacties

Elke Maand Een: Straatgedicht
Soort gedicht: Raamgedicht
Dichter: Gerda Posthumus
Plaats: Harlingen

Vrienden van ons wonen op Terschelling. Als we erheen gaan, gaan we een weekendje. Zo’n weekend voelt als een mini-vakantie, die begint op het moment dat we uit de auto stappen op het grote parkeerterrein aan het Skieppedykje. In 10 minuten lopen we naar de veerterminal, waar de boten naar Vlieland en Terschelling vertrekken. Onderweg zien we De Friesland al liggen, geduldig wachtend op zijn volgende vracht passagiers.

In de terminal is de aanblik iedere keer anders. In de zomervakantie staan er jonge gasten van amper 16 met volgeladen strandkarren uitgelaten met elkaar te praten. De slaapzakken, matjes, weekendtassen, een grote radio en uiteraard blikjes bier doen een eerste vakantie zonder ouders vermoeden.

Naast hen gezinnen met kinderen. Een meisje van een jaar of 10 vraagt: “Papa, gaan we dan ook zeehonden kijken?” Haar broertje slaat zijn armen over elkaar: “Ik wil naar het Wrakkenmuseum!” De vader knikt wat, mompelt een vaag “hmhm”, maar blijft op zijn telefoon kijken. De moeder maant haar gezin om in de rij te gaan staan, de tickets kunnen elk moment gescand worden.

Buiten de vakanties om zijn de bankjes bij de hoge ramen bezet door oudere echtparen in degelijke wandelschoenen. Een vrouw met een kort grijs kapsel haalt uit haar rode ANWB-rugzak een zakje met zelfgesmeerde boterhammen. Haar man pakt ze gretig aan. Het was een lange autorit van Rijswijk naar Harlingen. Naast het bankje staan twee dezelfde koffers op wieltjes.

Wij gaan ook vaak buiten de schoolvakanties. De grote mensenmassa’s zijn dan verdwenen. De rust is neergedaald over het eiland. Er is plek zat op de veerboten. Als de boot toetert en wegvaart kun je in alle rust je cappuccino met appeltaart halen. Door de ramen zie je Harlingen kleiner worden, de Waddenzee strekt zich voor je uit, aan de horizon een enkele zeilboot. Het vaste land ligt achter ons, het gewone leven met het vaste stramien lijkt ver weg.

Deze maand gingen we ook. Toen we de terminal in liepen, vielen de woorden op één van de hoge ramen me meteen op . Die woorden stonden er vorige keer nog niet. Ik ging op het bankje zitten en las het gedicht ‘Eilandverlangen’ van Gerda Posthumus.

Eilandverlangen

En het eiland, je eigen
zo eigen plek waarnaar
je dromend verlangt,
niet alleen

in de zomer maar juist
in de lente als alles
nog rust en haast
eenzaamheid denkt,

ruist de zee in de bomen
en golft het bos
in haar ritme door
brekend op stilte.

En het eiland, je eigen
weerkaatsing beweegt
in haar heen
en weer
terug.

Gerda Posthumus

In het ritme van het gedicht hoor ik de zee en de golven. Door de woorden zie ik letterlijk de Waddenzee, waardoor tekst en beeld zich met elkaar vermengen. Maar ook wij, de gedichtlezers, de passagiers, zien onszelf in het gedicht. Letterlijk door onze weerkaatsing en iets minder letterlijk in het verlangen naar het eiland dat Gerda Posthumus beschrijft. Iets dat veel reizigers – die in die terminal zitten te wachten – wel zullen kennen. Wie eens op Vlieland of Terschelling is geweest, keert vaak nog eens terug.

Gerda Posthumus is sinds 2013 Eilanddichter van Vlieland en heeft verschillende gedichten geschreven over dit eiland. Ze organiseert poëziewandelingen op Vlieland, waaronder de Slauerhoff-tour. Benieuwd naar haar gedichten? Er zijn drie dichtbundels van haar hand verschenen.

2019 is een lustrumjaar voor Elke Maand Een… Afgelopen jaren schreef ik elke maand over respectievelijk een museum (2015), een route (2016), een foto (2017) en een straatgedicht (2018). Dit jaar laat ik alle eerdere categorieën aan bod komen. Een overzicht van de artikelen vind je hier.

Elke Maand Een … | Stiekeme gedachte op de muur

On 14 augustus 201921 april 2021 door Door SuzanneinTaal1 reactie

Elke Maand Een: Straatgedicht
Soort gedicht: Muurgedicht
Waar: Tilburg
Dichter: Esther Porcelijn

Toen ik het gedicht zag, moest ik denken aan kruissteekjes, aan borduren, aan merklappen boven wiegjes. Het gaf een wonderlijke sfeer aan die stenen muur. Zacht, nauwkeurig en ambachtelijk. Een tweede blik deed me twijfelen. Was het logisch dat de letters op de muur waren aangebracht met keurige kruissteekjes? Natuurlijk niet, besloot ik in de volgende seconde en ik herkende de mozaïeksteentjes. Het gedicht had ik toen nog niet gelezen.

Vijf regels telt het slechts, het gedicht dat voormalig stadsdichter Esther Porcelijn speciaal schreef voor deze plek. De omwonenden hadden de gemeente gevraagd om meer verfraaiing van het straatbeeld. Ze kregen dit korte gedicht, dat makkelijk in het voorbijlopen te lezen is. “Het is”, aldus de dichter, “een stiekeme gedachte van iemand.”

Ik herken je aan je haren
je schouders, hoe je loopt

is het goed als ik in jou verdwaal
wil jij dan in mijn verhaal?
daar kan ik je voor altijd bewaren

Esther Porcelijn

Die iemand kan heel goed een voorbijganger zijn die in de drukke winkelstraat, waar dit gedicht is aangebracht, een andere persoon herkent. Ik heb dat ook wel, dat ik aan iemands houding een persoon herken. Nog voordat het kapsel en de kleding het plaatje compleet maken. Soms is er gelegenheid tot aanspreken, soms ook niet. De derde regel heb ik echter nog nooit hardop tegen iemand uitgesproken. Wat zou er dan gebeuren?

Het is natuurlijk geen hardop uitgesproken vraag (toch?), maar slechts een mijmering, een ‘stiekeme gedachte’. Van een voorbijganger over een voorbijganger. Hoe kun je een beeld van iemand, een herinnering, vasthouden? Hoe maak je een persoon tot jouw verhaal, onderdeel van je leven?

De omwonenden van de Langestraat hebben gekregen waar ze om vroegen. En meer. Niet alleen is de straat verfraaid met een mooi ontwerp, ze hebben ook stof tot nadenken erbij gekregen. En vergeet niet al die voorbijgangers die al lopend omhoog kijken, het gedicht lezen en dan blijven staan. Misschien vanwege de kruissteekjes die geen kruissteekjes zijn, misschien vanwege de stiekeme gedachte. Welke reacties zijn er af te lezen op hun gezichten? Over verfraaiing van het straatbeeld gesproken.

Elke Maand Een … | Leeg perron

On 10 maart 2019 door Door SuzanneinTaal9 reacties

Elke maand een: Straatgedicht
Soort gedicht: Muurgedicht
Waar: Utrecht
Dichter: Hanny Michaelis

Begin 2018 kondigde ik op deze blog aan, dat ik elke maand een ander straatgedicht in het zonnetje zou zetten. Vele reacties volgden. Stien van Stiensbuitenblog tipte het gedicht in de stationshal van Utrecht CS. Een plek waar ik, tot een paar jaar geleden, dagelijks kwam. Sinds ik in een ander deel van het land werk, kom ik er sporadisch. En nooit met veel tijd om op zoek te gaan naar gedichten. Deze maand was het eindelijk zover en wandelde ik op mijn gemakje door de Utrechtse stationshal. Ik zocht en vond een indringend gedicht.

Aan de Jaarbeurszijde van de hal, bij de gele borden met vertrektijden hangt al ruim twee jaar het gedicht van Hanny Michaelis. ProRail en de NS schonken het tijdens de opening van het nieuwe stationsgebouw aan de reizigers, die hier elke dag in groten getale aan voorbij trekken. Gezien de vele foto’s die ik op sociale media vind van dit gedicht, worden de dichtregels zeker gelezen.

Nacht: veilige overkapping
waar de droomtrein te wachten staat
die me naar jou terugbrengt
door een tunnel van slaap

Samen gaan we het pad
naar de zee, blauw
en warm onder de zon
van een voorbije zomer

Maar altijd rijdt de trein
terug naar het lege perron
van een dag zonder jou

Hanny Michaelis

Uit: Water uit de rots (1957)

De link met het station is duidelijk, maar de trein en het perron zijn niet wat ze lijken. De trein is een droom die de hoofdpersoon weer terugbrengt naar zonniger tijden. Naar herinneringen, lang vervlogen. Het is geen enkele reis en elke keer rijdt de trein weer terug naar het lege perron van het heden. Waar de persoon die gemist wordt, niet meer is.

Droevige regels die, als je meer weet over de dichteres, al snel betekenis krijgen. Hanny Michaelis (1922 – 2007) was Joods en verliest tijdens de Tweede Wereldoorlog haar ouders, vermoord in Sobibor. Door onder te duiken overleeft Hanny de oorlog. Vanaf 1949 verschijnen er zes dichtbundels van haar hand. Ook schrijft ze proza en vertaalt.

In haar gedichten vallen gevoelens en de fysieke omgeving vaak samen, zoals in het gedicht op Utrecht CS. Het moet de peinzende reiziger aanspreken, die even stilstaat bij de gele borden. Waar gaat zijn trein heen? Letterlijk, maar zeker ook figuurlijk. Het gedicht is bij mij in ieder geval blijven hangen. Wederom een prachtig stationsgedicht.