Magisch-realisme op de Veluwe

1 november 2014 opende het Noord-Veluws Museum zijn deuren. Het trekt op de een of andere manier, zo’n nieuw museum. Ik vraag me altijd af in hoeverre het anders is dan de musea die er al zijn. Met wat voor origineels zal de bezoeker verrast worden? Een half jaar na opening treden ook wij in het voetspoor van inmiddels 6000 bezoekers en begeven ons richting Nunspeet.

“Een kunstmuseum, dat werk toont van Noord-Veluwse kunstenaars” staat er op de site te lezen. Onbewust denk ik dan meteen aan onbekende streekschilders, autodidacten, makers van naïeve kunst. Misschien dat het beeld dat de Veluwe oproept ook niet meewerkt. Het blijkt verrassend anders dan gedacht.

Zo’n 125 jaar geleden ontpopte Nunspeet zich namelijk tot een geliefd oord onder beeldende kunstenaars. Tussen 1890 en 1950 trekken kunstenaars uit verschillende delen van het land naar Nunspeet en Elspeet. Geïnspireerd door de omgeving schilderen ze ‘en plein air’ de taferelen en landschappen die ze zien. Zo’n 100 beeldende kunstenaars vormen samen een kunstenaarsdorp. Een verschijnsel dat je bijvoorbeeld ook in Bergen, Domburg en Laren zag. Bekende namen zijn Arthur Briët, Jan van Vuuren en Ben Viegers.

Hofje met pratende vrouwen – Ben Viegers

Deze laatste is een Haagse schilder (1886 – 1947) – een autodidact – die er met zijn kwasten en doek graag op uittrekt. Op de fiets en later op zijn Harley Davidson met zijspan is hij de hele dag op pad. Elke dag opnieuw. Zijn landschappen, stadgezichten en boerenerven zijn vaak zonnige taferelen, waarbij veel gespeeld wordt met zon en schaduw. Je voelt de warmte die de pratende vrouwen moeten voelen. Het is een impressionistische kunstenaar die ook wel ‘de spontane colorist’ genoemd wordt, “vanwege zijn vrolijk, zuidelijke kleurgebruik en rake snelle penseelstreek”.

Een aantal schilderijen van Viegers maakt deel uit van de vaste expositie over dit kunstenaarsdorp. Lopend door de tentoonstelling maken we kennis met zijn tijdgenoten en geraken ongemerkt steeds later in de tijd. De schilderijen die we zien veranderen echter niet wezenlijk en worden nog steeds gekenmerkt door het directe contact met de natuur en de romantische uitbeelding. Totdat we oog in oog staan met een compleet ander werk.

Landschap – Chris ten Bruggen Kate

Het lijkt wel een illustratie uit een kinderboek, bij een sprookje of bij een Plint-gedicht op een grote poster. Alleen dan met een onheilspellend randje. Ergens voel je dat er iets niet klopt, iets staat te gebeuren. Net als zijn mede-kunstenaars schildert Chris ten Bruggen Kate (1920 – 2003) typisch Nederlandse landschappen. Alleen op zijn geheel eigen manier. Sterk vereenvoudigd, gestileerd haast, is de ruimte die de bezoeker ziet. Alles badend in een magisch licht. Nee, magisch-realisme had ik hier niet verwacht.

Viegers en Ten Bruggen Kate, allebei Noord-Veluwse schilders, allebei autodidact, allebei te vinden in het Noord-Veluws museum. Hun werken zijn op hun eigen manier intrigerend. Ze hielden me vast, lieten me net wat langer kijken. Het nieuwe museum herbergt interessante stukken. De kennismaking met de spontane colorist en met de vader van het gestileerd realisme was aangenaam en zeker voor herhaling vatbaar.

Meer informatie over het Noord-Veluws museum vind je op de site van het museum. Leuke tip voor de zomer is de fietsroute die langs de woon- en werkomgeving van de Nunspeetse schilders gaat. Je kunt hiervoor de gratis app ‘Route Noord Veluws museum’ downloaden of een fietsrouteboekje aanschaffen in het museum.

Dit museumbezoek telt mee voor de uitdaging ‘Elke maand een museum‘.