Een geschilderd muziekstuk

Victory Boogie Woogie
Victory Boogie Woogie (1942 – 1944) – Piet Mondriaan

Bij de pianolessen die ik als kind kreeg, waren de zogenaamde ‘Boogie Woogie stukken’ veruit favoriet. Eén zich herhalend opzwepend ritme met daar doorheen een vrolijke melodie. Talloze variaties en aansprekende namen als Haunted House Boogie, Worried Man Blues en Swingin’ Molly vormden een oefening in vingervlugheid en techniek. Af en toe speel ik ze nog, als onze piano genoeg lonkt.

Een tijdje geleden stond ik opeens oog in oog met een andere Boogie Woogie. In het niets lijkend op het oude vertrouwde muziekstuk. Wel bekend. Zeker bekend. Ik ken het nog als onderwerp van een van de nieuwsitems van jaren geleden. Misschien omdat mijn leraar Nederlands op de middelbare school zo graag uitweidde over de man. Meerdere lessen gedurende meerdere jaren vertelde hij passievol over de kunstenaar en zijn werken. Hij liet de bloeiende appelbomen zien die steeds abstracter werden. Het staat me nog goed bij.

En toen was het 1997. De leraar Nederlands behoorde tot een recent verleden. De Nederlandse Stichting Nationaal Fonds Kunstbezit koopt voor het astronomische bedrag van 82 miljoen gulden Victory Boogie Woogie (1942 – 1944) van Piet Mondriaan. De stichting gebruikt een schenking van De Nederlandsche Bank om het schilderij aan te kunnen kopen. Hiermee wordt het eigendom van de Staat der Nederlanden. Het is nu te bewonderen in het Gemeentemuseum Den Haag. En daar zag ik het ook, op een zonnige zondagochtend.

Het is een wonderlijk werk. En dan niet alleen de ruitvorm, maar ook de compositie. Geheel in de stijl van De Stijl bestaat het uit verschillende vlakken, rechte lijnen en primaire kleuren. Deze stijl van schilderen wordt ook wel het neoplasticisme genoemd. Mondriaan is er bekend mee geworden.

Maar Victory Boogie Woogie is meer, is anders. Als je goed kijkt – en dat kon heel goed in het museum – zie je dat er verschillende kleuren van één kleur zijn. Het ene geel net weer wat anders dan het andere geel, de blauwtinten donkerder en lichter, er zijn zelfs grijze vlakken. Ook de zwarte lijnen, zo kenmerkend voor zijn werk, ontbreken. Wat nog het meest opviel zijn de stukjes tape die op het schilderij zitten. Het is een werk dat nog niet af is. Mondriaan werkte er aan in de laatste dagen van zijn leven. Hij overleed voordat hij het kon voltooien.

Detail van Victory Boogie Woogie
Detail van Victory Boogie Woogie

De naam verwijst inderdaad naar de muziekstijl die Mondriaan in New York – zijn toenmalige woonplaats – leerde kennen. Volgens eigen zeggen wilde de schilder aansluiting zoeken bij de muziek door er “wat boogie woogie in te doen”. Er zijn mensen die zeggen dat de veelheid aan kleuren als het ware ‘door elkaar dansen’ en het loslaten van het netwerk van  lijnen een dynamisch tempo geven aan het schilderij. Eigenlijk zoals het een echte Boogie Woogie betaamt. En als titel zou Victory Boogie Woogie zeker niet misstaan tussen ‘Worried man’ en ‘Swingin’ Molly’.

Het zou me niet verbazen als het al bestond of binnen afzienbare tijd wordt geschreven.

Wil jij de Victory Boogie Woogie ook van dichtbij bekijken? Bezoek dan de vaste tentoonstelling Mondriaan & De Stijl in het Gemeentemuseum Den Haag.

Dit museumbezoek telt mee voor de uitdaging ‘Elke maand een museum‘.

2 gedachtes over “Een geschilderd muziekstuk

Plaats een reactie