Een neushoorn cadeau

‘De Leidse Rhinoceros’ door Johann Dietrich Findorff

Je zou het maar cadeau krijgen. Attent, zeker. Niet alledaags. In een bepaald opzicht ook nog wel schattig. En niet onbelangrijk, je kunt er de blits mee maken, back home. Voor die paar praktische bezwaren wordt wel een oplossing gevonden. Want wie wil er nu niet een neushoorn als huisdier?

Jan Albert Sichterman (1692 – 1764) mocht zich in 1738 tot een van de gelukkigen rekenen. Hij kreeg een baby-neushoorn als relatiegeschenk. De directeur van de VOC-vestiging in Bengalen (India) heeft een aantal jaar genoten van het dier. Het was tam en liep vrij rond in en om het huis van Sichterman. Je kan je voorstellen dat het een leuk vermaak was voor de directeur en zijn gezin.

Toen de neushoorn drie jaar was, was de schattigheid er wel af. Neushoorns zijn redelijk kolossaal vergeleken met de gemiddelde huishond. Ongetwijfeld met pijn in zijn hart, want je gaat toch wennen aan zo’n huisdier, deed hij het beest cadeau aan de Nederlandse kapitein Douwe Jansz. Mout van der Meer, die er wel brood in zag. Samen met Clara, zoals de neushoorn inmiddels heette, reisde hij heel Europa door. Zij was de vijfde levende neushoorn in dit werelddeel en maakte faam door gewoon zichzelf te zijn: een neushoorn.

Van heinde en ver kwamen de mensen om een glimp op te vangen van Clara. Onder hen hoogwaardigheidsbekleders en zelfs vorsten. Er werden brieven, gedichten en liederen over haar geschreven. Haar portret is nu nog te vinden op diverse tekeningen, gedenkpenningen, Meissen porselein en schilderijen. De Franse marine doopte een oorlogsschip “Rhinocéros”. Het ging zelfs zover dat Clara in Parijs de haardracht van de dames beïnvloedde. Een ‘coiffure aux rhinoceros’ was een tijdje een grote hit.

Kortom, een carrière waar menig neushoorn jaloers op zou zijn. Maar roem eist ook zijn tol. Waar een wilde neushoorn gemiddeld 50 jaar wordt, sterft Clara op 20-jarige leeftijd. Op reis in Engeland. Na jaren van groot succes verdwijnt Van der Meer in de vergetelheid. Clara echter, geniet tot op de dag van vandaag een zekere bekendheid. In de afgelopen decennia zijn er verschillende tentoonstellingen geweest waarin zij een rol speelde. Tot vorig weekend zelfs was haar beeltenis te zien in een Nederlands museum.

Ik zag haar op de laatste dag van de tentoonstelling Koning van Groningen. Jan Albert Sichterman (1692-1764) in het Groninger Museum. Ik kende haar niet, maar raakte gefascineerd door haar verhaal. Ruim 250 jaar na haar dood weet Clara nog steeds de mensen te boeien met haar charmante verschijning.

Dit museumbezoek telt mee voor de uitdaging ‘Elke maand een museum‘.