Een post-arthuriaanse queeste

Over Vergeten reus van Kazuo Ishiguro (2015)

“Je zou lang hebben moeten zoeken naar de slingerende weggetjes en serene weilanden waar Engeland later befaamd om werd. In plaats daarvan zag je niets dan verlaten woeste gronden; hier en daar primitieve paden over onherbergzame heuvels en kaal heideland.”

Zo begint het nieuwe boek Vergeten reus (The buried Giant) van Kazuo Ishiguro. Het is meteen duidelijk. We bevinden ons in het Engeland van vele eeuwen geleden. De typerende hagen van latere tijden zijn er nog niet. Het is een open landschap met donkere bossen, moerassen en grote vlakten. De Romeinen zijn vertrokken en koning Arthur is kort geleden overleden. En, voegt de schrijver eraan toe, je moet niet vreemd opkijken als je in de mist en kille nevels af en toe een trol of andere wezen tegenkomt.

Het oudere echtpaar, dat centraal staat in dit boek, weet dit maar al te goed. Achter elke boom schuilt gevaar. Desalniettemin ondernemen zij een reis naar hun zoon die ze al jaren niet meer hebben gezien. Zij denken te weten dat hij in een dorp woont twee dagen reizen verderop. Door de eeuwige ‘mist’ zijn hun herinneringen niet meer wat ze geweest zijn. Vaak vervagen zaken die de vorige dag gebeurd zijn al. Het gezicht van hun zoon kunnen ze dan ook niet meer voor de geest halen. Tijdens hun queeste ontmoeten zij allerlei mensen en wezens.

Het boek deed me sterk denken aan de boeken van Karen Maitland, waarin de hoofdpersonen door de ruige en vijandelijke landschappen trekken van het middeleeuwse Engeland, op de vlucht of op zoek naar iets. Maar de vergelijking met de romans van Tolkien drong zich ook meteen op. Neem zijn hobbits die ook in heuvels wonen. Denk aan de trollen die door de mist dwalen.

Waar De Hobbit nog liefelijk begint, is Vergeten reus nog het beste te omschrijven als een huiveringwekkend sprookje. Achter elke steen schuilt gevaar en je dient je aan bepaalde regels te houden, anders zou het wel eens verkeerd met je af kunnen lopen. Loop vooral niet over het graf van de begraven reus, ga alleen op het middaguur langs de grote vlakte. Mensen blijven dan ook het liefste thuis, in de relatief veilige omgeving van de eigen woongemeenschap.

De schrijfstijl in dit boek is net zo fijn als in de andere boeken van Kazuo Ishiguro die ik gelezen heb, het verhaal is alleen compleet anders. De auteur draait er niet omheen en maakt het meteen op de eerste bladzijde duidelijk: dit is geen doorsnee Ishiguro-roman. De bovennatuurlijke wezens die in deze roman rondwaren, zorgen ervoor dat het boek onder het genre ‘fantasy’ geschaard kan worden. Een genre waar de auteur zich nog niet eerder aan gewaagd heeft. Ik kan me voorstellen dat het voor vele trouwe lezers als een verrassing kwam. Al dan niet een aangename.

Op Goodreads zijn de reacties op zijn zachtst gezegd gevarieerd. Het lijkt een boek te zijn waar je wel of niet van houdt. Je moet er, denk ik, met een bepaalde verwachting in stappen. Als je een ‘gewone’ Ishiguro verwacht, dan kom je bedrogen uit. Als je een spannende SF-roman verwacht ook. Het boek kabbelt voort met af en toe potentiële spannende situaties achter de bosjes of in de verte.

Zie het als een middeleeuwse ridderroman met niet compleet uitgewerkte personages zoals in Karel en Elegast. Er zijn bovenaardse wezens, mensen hebben angst voor het onbekende, er zijn ridders, reizigers, vijandelijkheden. Er is goed en er is kwaad. Maar of het goede en het kwade uit het begin van het boek nog steeds hetzelfde goed en kwaad is aan het eind van het boek is de vraag.

Zoals het een echte ridderroman betaamt, spreekt er een duidelijke boodschap uit: er zit altijd een andere kant aan het verhaal. Ook ontbreken elementen zoals liefde, oorlog en wraak niet. De schrijver heeft eens wat anders geprobeerd en het is mij goed bevallen. Het is een boek waar je de tijd voor moet nemen. Laat je meevoeren door het kabbelende tempo van het verhaal. Laat je verrassen. Misschien dat er in de mist nog wel meer te vinden is, dan je in eerste instantie ziet.